Nguyễn Thủy Minh đã viết:
Có nên tồn tại trường Ams? và các kiểu trường chuyên lớp chọn nói chung? Am serious!
Câu hỏi trên của Thủy Minh đặt ra không chính xác ngay từ đầu, chắc vì muốn khiêu chiến với các học sinh và cựu học sinh của hệ thống này, hơn là muốn bàn về chính sách giáo dục. Câu hỏi đúng, theo tôi phải là:
1) Có nên dùng tiền chung từ ngân sách giáo dục phổ thông của quốc gia, đầu tư nhiều hơn vào một số trường điểm (eg. trường chuyên, mà trình độ học sinh ở đầu vào được lựa chọn kỹ, giáo viên cũng được tuyển chọn và mọi trang thiết bị cũng được đầu tư tốt hơn) hơn các trường khác hay không?
2) Chính sách giáo dục như thế có thực sự phục vụ mục đích đào tạo tài năng trẻ cho quốc gia hay không?
3) Chính sách giáo dục như thế có phải là chính sách phân biệt đối xử (1 dạng IQ-apartheid áp dụng cho trẻ em) không? Có hợp hiến (công bằng trong đối xử với trẻ em) hay không?
4) Ngược lại, cho những ai phản đối sự tồn tại các trường chuyên: nếu không phải hệ thống trường chuyên, thì phải tổ chức hệ thống trường công ra sao để tạo ra được sân chơi cho những bạn trẻ (mà gia đình không đủ tài chính) có khả năng chút chút hơn bình thường? Hay là cứ để mặc cho họ thui chột đi, học những trường kiểu "bổ túc công nông" "vừa học vừa làm"? Có những models nào khác? Có thực sự cần model khác thay thế hay là chỉ cần đa dạng hóa nó đi?
Tôi nghĩ đó là những câu hỏi rất cơ bản khi nói về hệ thống trường chuyên. Như các bạn thấy 1 vấn đề tưởng chừng đơn giản "ai thích học chuyên thì học không học thì thôi không ai bắt", etc. nhưng thực chất ẩn đằng sau là những câu hỏi về tài chính (tại sao A lại được ưu đãi nhận nhiều tiền hơn B ?), pháp luật và quan điểm chính trị (eg. "công bằng xã hội" khái niệm rất xã hội chủ nghĩa mà eg. cô Thủy Minh, Tố Giao nhắc đến). Về chính sách ưu đãi tài năng trẻ hầu như mọi ng đều có thể nhất trí trên nguyên tắc, nhưng sẽ không có sự nhất trí như thế khi bàn về hệ thống trường chuyên. Xét thuần túy trên phương diện tài chính, từ edu budget chung chỉ nên bơm vào budget của các trường số tiền tỉ lệ thuận với số lượng học sinh, còn các trường tự phải lo thêm nguồn tài chính nếu như có những nhu cầu phát triển khác. Giáo dục là 1 loại siêu hàng hóa, chất lượng giáo dục cũng nên xem như chất lượng hàng hóa [giáo dục chất lượng cao cũng giống như hàng hóa chất lượng cao - dĩ nhiên phải đắt tiền hơn], phải tuân theo các quy luật cung-cầu của thị trường như mọi thứ hàng hóa khác. Trường chuyên thực chất là 1 loại hàng hóa chất lượng cao, nó tồn tại rất tốt, có ích, và cũng vì nhu cầu XH. Không tốt, không fair vì lấy tiền công ra chi cho trò chơi này.
Ai đó bảo phải đầu tư thêm nhiều tiền vào các trường khác, để các trường đó được đầu tư ở mức như các trường chuyên là không thực tế ("mị dân"). Edu budget bị fixed rồi, tiền chỉ có từng đấy, không thể vẽ thêm ra tiền được (hay là muốn hiper-inflation?). Hay là xúi ông nhà nước chơi 1 canh bạc "được ăn cả, ngã về không", tức là chấp nhận higher deficit [vay tiền của dân và nước ngòai, phải trả lãi nữa] ném vào đầu tư cho edu, rồi chờ thế hệ trẻ tài năng sáng tạo này sau vào đời làm economic boom cho VN, và nhà nước lại hốt bạc về mà trả nợ ? Nếu không thành công thì dĩ nhiên ông nhà nước phải tuyên bố phá sản
Nhà nước bất cứ ở đâu làm kinh tế cũng ở mức trung bình yếu trở xuống, do đó không thể chơi mạo hiểm như các doanh nghiệp được =; Kế họach đầu tư như thế không khả thi.
Có thật sự là cứ phải học trường chuyên mới thành công trong cuộc sống sau này? Vậy tỷ lệ thành đạt của h/s trường chuyên so với h/s các trường khác là ??
Dĩ nhiên là không. "Thành công trong cuộc sống" mà Thủy Minh nhắc đến, chủ yếu dựa trên chỉ số thông minh tình cảm (emotional intelligence) [giáo dục tại gia đình đóng vai trò quan trọng] chứ không dựa vào chỉ số thông minh tuyệt đối IQ, càng ít phụ thuộc vào khả năng tư duy logical-mathematical mà nhiều bạn trẻ bị ảo tưởng. Trường chuyên xét trên khía cạnh giáo dục EI thì kém hơn trường phổ thông bình thường. Nếu so sánh giáo dục EI của học sinh các trường chuyên với nhau, thì e.g. của AMS (HN) hay LHP (SG) cũng không tồi, tốt hơn của eg. Tổng hợp.
