Kẻ gieo bất hòa

[Đỗ Huyền My (Sagittarius)]

Mấy hôm nay đang ngồi vật lộn với cái gọi là "progressive education", tiện thể lần mò về Việt Nam xem mô hình này được thực hiện ra sao. Có bài viết này cũng hay hay, post lên đây để mọi người cùng đọc và bình luận:

(VietNamNet) - Năm 1967, rời Liên Xô về nước, với tấm bằng tiến sĩ tâm lý học (đầu tiên ở Việt Nam) trong tay, lại có một vị thế cực kỳ thuận lợi: con rể đương kim Tổng Bí thư Lê Duẩn, có thể nói Hồ Ngọc Đại có một lợi thế xã hội mà công chức thời bấy giờ nằm mơ cũng không có được. Chiếc ghế Thứ trưởng Bộ Giáo dục đào tạo (là bước đệm để làm Bộ trưởng) đã đợi sẵn để ông ngồi vào. Nhưng Hồ Ngọc Đại đã... từ chối và xin cho được đi dạy... lớp một! Và thế là từ đấy Công nghệ giáo dục (hay còn gọi là Công nghệ Hồ Ngọc Đại), mà người dân lâu nay vẫn gọi nôm na là giáo dục thực nghiệm, ra đời.


Từ ngôi trường thực nghiệm 91 ở Matxcơva

Cái ý nghĩ sang Liên Xô học để “xem bên đó người ta giỏi tới đâu và kém ở chỗ nào” xuất hiện trong Hồ Ngọc Đại, chàng trai Quảng Trị, vào giữa những năm 60 của thế kỷ 20. Hồ Ngọc Đại kể: “Sau khi nghe tôi nói ý định muốn đi sâu nghiên cứu giáo dục nhằm nâng cao nghiệp vụ sư phạm, một người bạn vong niên đã khuyên: cậu có gan đi vào sư phạm sao không đi hẳn vào tâm lý học?” - Một lời khuyên ngẫu hứng chăng? Chỉ biết rằng lời khuyên ấy đã thuyết phục được tôi và tôi dứt khoát tìm cách nghiên cứu tâm lý học”.

Cuối năm 1960 Hồ Ngọc Đại sang Liên Xô làm nghiên cứu sinh tại Trường đại học Lômônôxốp. Tại đây ông đã được gặp các nhà sư phạm nổi tiếng như Galperin, Elkônhin, Đavưđốp… Trường thực nghiệm số 91 ở Matxcơva, như ông mô tả, là “cuốn sách tâm lý học” mở ra trước mắt ông. Hàng ngày tới trường trực tiếp theo dõi các giờ thực nghiệm trên lớp, Hồ Ngọc Đại tự mày mò làm các phép thử đo nghiệm trên những trẻ em đang học. Và ông bất chợt nhận ra rằng các nhà tâm lý học - thầy của mình đã “dùng công cụ mới vào việc chuyên chở vật liệu cũ”. Nói cho rõ hơn là, trong toán học ở cấp một phổ thông chẳng hạn, các thầy mới chỉ dám “đại số hóa” những nội dung số học, chứ chưa dám đi xa hơn. Có thể sửa chữa được trì trệ này chăng? Hồ Ngọc Đại đề nghị: “Cho tôi thử dạy toán hiện đại cho trẻ em ngay từ lớp một và cấp một”. Làm được chăng? Đa số bỏ phiếu chống. Chỉ có 2 người ủng hộ. Một người là Viện sĩ V. Đavưđốp, hơn Hồ Ngọc Đại 5 tuổi, ủng hộ với lý do: “Lạ thật! Chúng ta nghiên cứu khoa học, chúng ta lại đi ngăn cản một nhà khoa học tìm tòi chăng?”. Người thứ hai là một viện sĩ lão thành, nhưng với một cái thở dài: “Thôi được chàng trai trẻ ạ, cậu cứ làm đi. Nếu thành công thì vòng nguyệt quế sẽ khoác lên đầu cậu, còn thất bại thì lão già này sẽ gánh chịu vậy”.

Hai vòng thực nghiệm dạy toán hiện đại cho trẻ em lớp một, lớp hai và ba (bậc tiểu học ở Liên Xô khi đó) đã thành công và luận án tiến sĩ của Hồ Ngọc Đại là bản tổng kết công cuộc thực nghiệm đó.

“Công nghệ Hồ Ngọc Đại”

Sau 7 năm tu nghiệp Hồ Ngọc Đại về nước với một mộng ước lớn lao là cải cách nên giáo dục đương thời. Tuy nhiên làm một cái mới là điều cực kỳ khó khăn. Và vì vậy một thời gian khá dài Hồ Ngọc Đại là người rất “cô độc”. Ông đi tới đâu ở đấy lập tức chia thành hai phe. Người vỗ tay ào ào tán dương, kẻ đập bàn rầm rập phản đối. Thời bấy giờ có nhà văn đã đặt cho ông cái biệt danh “Kẻ gieo bất hòa”.

Thực ra thì với một lợi thế xã hội (là con rể đương kim Tổng Bí thư Lê Duẩn) và học vấn như ông, Hồ Ngọc Đại dư thừa điều kiện để “thăng quan tiến chức”. Nhưng rồi ông tiến sĩ ấy lại đi xin với Nhà nước là cho đi dạy lớp một. Có rất nhiều người đã không hiểu và không thể nào hiểu nổi hành vi “dại dột” đó của Hồ Ngọc Đại. Hồ Ngọc Đại kể: “Có lần tôi được mời tới để giao cho chức Thứ trưởng Bộ giáo dục. Tôi nói: Các anh cho tôi đi dạy lớp một thôi!. Họ tròn mắt ngạc nhiên. Tôi nói: Làm Thứ trưởng giỏi hơn tôi có, nếu không cỡ hàng trăm, cũng vài chục người, Còn dạy lớp một giỏi hơn tôi không phải ai cũng làm được đâu”. Quan niệm của Hồ Ngọc Đại là dứt khoát và rõ ràng: “Đi học về là để dạy người”. May thay khi ấy còn có không ít người hiểu được Hồ Ngọc Đại. Vì thế ông đã xây dựng được một tập thể khoa học giáo dục đổi mới toàn diện. Nếu như khi học nghề Hồ Ngọc Đại mới thử dạy toán hiện đại cho trẻ em từ lớp một đến lớp ba ở Liên Xô, thì giờ đây ông mong muốn “chữa lại” toàn bộ cuộc đời học tập trong nhà trường phổ thông cho trẻ em Việt Nam. Hồ Ngọc Đại quan niệm nhà trường phải là nơi diễn ra cuộc sống hạnh phúc của trẻ em. Nhà trường ấy không có roi vọt răn đe, không có cả thi cử, thậm chí không cho điểm. Học tập đối với trẻ em là sự đam mê và thích thú. Ông nói: “Lớp học là nơi lần đầu tiên trong đời trẻ em tự làm vệc trí óc một cách có hệ thống”. Trẻ em học tiếng mẹ đẻ, nhưng không phải theo kiểu đánh vần leo lẽo theo cô giáo, mà như một nhà ngữ âm học để tự tạo cho mình năng lực phân giải ngữ âm theo tiếng mẹ đẻ. Học toán, nhưng không phải là học thuộc lòng bảng cộng trừ nhân chia, mà từng trẻ em lớp một, cấp một phải hình thành thao tác tư duy toán học để rồi cuối cùng chính các em lập được bảng cộng trừ nhân chia.

Hướng đi và cách làm trong hệ thống giáo dục của Hồ Ngọc Đại đã đưa người thày vào vị trí khác hẳn: thầy là người hướng dẫn, cộng sự với trò. Nói tóm lại là công việc dạy và học sẽ được đúc kết lại thành các thiết kế sao cho mọi thầy giáo đều thi công cùng học trò trên lớp học và cho ra sản phẩm tương đương với sản phẩm thực nghiệm. Cách làm đó Hồ Ngọc Đại gọi là CÔNG NGHỆ DẠY HỌC.

Công việc này được Hồ Ngọc Đại thực sự bắt đầu từ năm học 1978-1979 ở Giảng Võ, Hà Nội. Lựa chọn Hà Nội để thể nghiệm một phương pháp giáo dục hầu như còn hoàn toàn xa lạ với người Việt Nam thời bấy giờ, Hồ Ngọc Đại đã đem cả cuộc đời và học vấn tiến sĩ để “đánh cược” với nền giáo dục truyền thống hiện tại.

Ban đầu chỉ là một cơ sở thực nghiệm khoa học giáo dục vẻn vẹn có hơn chục cán bộ nghiên cứu và giáo viên. Đến nay hệ thống giáo dục thực nghiệm đã được xây dựng ở phần lớn các tỉnh thành trong cả nước. Tuy nhiên có một điều kỳ lạ là, ngay từ khi công nghệ giáo dục này ra đời, cho tới nay đã gần 25 năm tồn tại, nhưng người ta vẫn không ngớt tranh luận về hiệu quả đích thực của nó. Người khen cũng nhiều, mà kẻ chê cũng không phải là ít. “Chia rẽ khi tiếp nhận cái mới là chuyện bình thường, là hiện tượng lành mạnh”- Hồ Ngọc Đại nói.

Vâng, công nghệ giáo dục của Hồ Ngọc Đại là như vậy.

Lê Thọ Bình

 

[Đỗ Quốc Anh (Yongle)]

Hì, em My ngẫu nhiên vớ đúng một bài khen Hồ Ngọc Đại .

 

[Đỗ Huyền My (Sagittarius)]

Anh kiếm được bài nào chê Hồ Ngọc Đại nữa thì post lên đây, càng vui :mrgreen:

 

[Hoàng Nhật Minh (isis)]

Hì, em My ngẫu nhiên vớ đúng một bài khen Hồ Ngọc Đại .

Cuốc lúc nào cũng nói năng sâu sắc thế .

 

[Đỗ Huyền My (Sagittarius)]

Hì, em My ngẫu nhiên vớ đúng một bài khen Hồ Ngọc Đại .

Cuốc lúc nào cũng nói năng sâu sắc thế .

Bác Minh nói "sâu sắc" ở chỗ nào thế? Em nông cạn không hiểu được...

Trong khi chờ đợi mọi người cố gắng tìm kiếm các bài chê Hồ Ngọc Đại, em xin gửi lên thêm một vài bài viết về phương pháp giáo dục mới.

 

[Đỗ Huyền My (Sagittarius)]

Phá bỏ việc dạy học theo kiểu truyền thụ một chiều

Theo các chuyên gia ngành giáo dục: Đổi mới phương pháp dạy học là nhu cầu tất yếu trong thời đại mới. Đó là quá trình chuyển từ việc dạy học truyền thụ một chiều, dựa vào trí nhớ và bắt chước sang việc dạy học chủ yếu là tổ chức, hướng dẫn quá trình tự khám phá, tự phát hiện, tự tìm đến kiến thức của học sinh nhằm phát triển ở các em những tố chất cần có ở người lao động; năng động, sáng tạo đáp ứng nhu cầu thị trường lao động đầy cạnh tranh vào những thập kỷ đầu của thế kỷ XXI. Đổi mới phương pháp dạy học thực chất là đổi mới cách thức hoạt động của giáo viên và học sinh. Một trong những giải pháp lớn là đổi mới quan niệm, cấu trúc, cách biên soạn và sử dụng các tài liệu giáo khoa. Bước vào năm học mới 2002-2003, vấn đề này càng trở nên "nóng" khi Bộ GDĐT tiến hành cải cách giáo dục theo phương pháp đại trà đối với học sinh lớp 1 và lớp 6.

Ông Nguyễn Đăng Thìn - Phó trưởng ban điều hành dự án phát triển giáo dục trung học cơ sở - Bộ Giáo dục - Đào tạo: "Một cuộc cách mạng về giáo dục sẽ tạo ra phong cách dạy học mới"

Sau hai năm thí điểm, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chuẩn bị kỹ càng để năm học 2002-2003, áp dụng Chương trình và sách giáo khoa mới cho HS lớp 1 và lớp 6 thuận lợi. Có gần 300 tác giả là những giáo sư, tiến sĩ đầu ngành, các nhà khoa học, sư phạm, các giáo viên đứng lớp... cùng tham gia viết sách, tham khảo, góp ý kiến sửa đổi để có được bộ SGK mới hoàn chỉnh cho HS lớp 1 và lớp 6. Trước đây, SGK chỉ có kênh chữ tham gia vào việc truyền đạt kiến thức, thì nay kênh hình cũng tham gia vào việc dạy và học. Có thể nói rằng, đây là một cuộc cách mạng về giáo dục, mà sự thay đổi lớn nhất, đó là tạo cho cả giáo viên và HS một phong cách dạy và học mới: Tất cả HS trong lớp đều vào cuộc, không còn cảnh thầy cứ nói, HS nào nghe cứ nghe, ai không nghe thì "thả hồn ngoài cửa sổ". Nếu chỉ đổi mới SGK, mà không có trang thiết bị dạy và học đồng bộ thì sẽ không nâng cao tính hiệu quả trong việc giúp HS chủ động, sáng tạo tìm hiểu và thu lượm kiến thức.

Ông Nguyễn Anh Dũng - Phó giám đốc trung tâm nghiên cứu nội dung và phương pháp giáo dục phổ thông: "Học sinh Việt Nam rất giỏi lý thuyết nhưng lại yếu về thực hành"

Mục tiêu của đổi mới giáo dục là đào tạo được những HS có đầy đủ năng lực đáp ứng sự đổi mới của từng giai đoạn xã hội. Đó là năng lực hành động, thích nghi, tự học, tự khẳng định mình. Như vậy, nội dung đào tạo phải giảm tính lý thuyết, kinh điển,tăng tính thực hành ứng dụng và gần gũi với cuộc sống hàng ngày. Muốn vậy, HS phải được tiếp xúc với tư liệu , coi tư liệu là một trong những yếu tố quan trọng của mục tiêu đổi mới. Trước đây, kiến thức trong SGK là những kiến thức hàn lâm, không sát với thực tế. Chính vì thế mà khi ra trường hay trong các kỳ thi học sinh giỏi, HS Việt Nam rất giỏi lý thuyết nhưng lại thua các nước về mặt thực hành. Trong cuộc đổi mới phương pháp dạy học lần này, thì việc phải đổi mới nội dung SGK và thiết bị dạy học là hoàn toàn đúng đắn. Ngoài ra, đổi mới giáo dục còn là đổi mới cách đánh giá HS. Trước đây, giáo viên kiểm tra kiến thức HS thực chất chỉ là kiểm tra trí nhớ: HS học bài cũ, chỉ cần đọc thuộc lòng để trả lời câu hỏi kiểm tra. Cách đánh giá mới là giáo viên phải kiểm tra được sự vận dụng kiến thức của HS áp dụng vào cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày.

PGS - TS Trần Kiều - Viện trưởng viện khoa học giáo dục Việt Nam: "Đổi mới giáo dục, trước hết phải đổi mới phương pháp dạy và học"

Thẳng thắn mà nói, hiện nay phương pháp dạy học của nước ta rất lạc hậu và trì trệ, không bắt kịp với xu hướng thời đại. Chính vì vậy mà từ năm 2000, Đảng đã đặt ra mục tiêu: Đổi mới giáo dục, tức là đổi mới mục tiêu giáo dục và phương tiện dạy học. Phương tiện dạy học trực tiếp nhất, có ảnh hưởng nhất tới học sinh chính là sách giáo khoa và trang thiết bị dạy học. Đổi mới giáo dục sẽ là bước đột phá mạnh mẽ về cải cách phương thức dạy và học. Trước hết, phải xoá bỏ tình trạng truyền thụ kiến thức một chiều: Thầy giáo nói từ đầu đến cuối tiết học, học trò ghi chép và học thuộc lòng. Đây là cách học thụ động, trì trệ. Trong khi đó, xã hội đang ngày một phát triển, chúng ta cần những con người năng động, sáng tạo, có khả năng tư duy và hoạt động độc lập. Lối dạy và học thụ động trên không thể tạo ra được những con người chủ động, sáng tạo có thể linh hoạt xử lý vấn đề trong mọi tình huống. Theo phương pháp dạy và học mới, giờ học sẽ là một buổi tranh luận sôi nổi và tích cực.

PGS - TS Đào Trọng Hùng (TP. Hồ Chí Minh): "Mọi sự đổi mới phải dựa trên cơ sở đã có, và phải hợp với thực tiễn"

Để đáp ứng được yêu cầu đổi mới phải thực hiện được một số yêu cầu: Từng thời gian phải xem xét lại các chương trình và sách giáo khoa, nhạy cảm, kịp thời đưa ra tri thức mới từ những tiến bộ khoa học và thay đổi xã hội đã mang lại; Trong mối quan tâm nâng cao năng suất truyền thụ tri thức bằng cách đa dạng hoá những hình thức giao tiếp sư phạm và quan tâm nhiều đến số lượng những tri thức được lĩnh hội thực sự, thông qua những hình thức giảng dạy sinh động, những công việc có điều khiển mang hình thức những cuộc kháo sát thực tiễn trên hiện trường; giáo viên phải tìm mọi cách tự nâng cao trình độ để sáng tạo những phương pháp giảng dạy theo kịp sự tiến bộ của khoa học công nghệ và khoa học xã hội.

Không đột phá thì không thể có thành tựu mới

* Giáo viên Trần Thị Thảo - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Bình Minh - HN: "SGK mới cũng có những mặt cần điều chỉnh". SGK mới tạo điều kiện cho HS có điều kiện luyện tập nhiều hơn, nội dung sách lại cập nhập thông tin và mang tính thực tiễn cao. Đối với môn Tiếng Việt hơn, HS biết đọc và biết viết nhanh hơn. Tuy nhiên, một số phần của SGK cần phải xem xét lại. Ví như một số câu hỏi trong sách tập đọc quá khó, không phù hợp với HS vùng sâu, vùng xa hay HS dân tộc thiểu số...".

* Giáo viên Võ Đức Chỉnh - Trường THPT Châu Văn Liêm, TP.Cần Thơ: "Trước khi đưa ra phương pháp mới cần lấy ý kiến sâu rộng". Tuyển sinh đại học có bộ đề, thi tốt nghiệp THPT, THCS có đề cương ôn tập. Tình trạng này diễn ra trong thời gian dài là một trong những nguyên nhân triệt tiêu sáng tạo trong phương pháp giảng dạy của người thầy, khiến học sinh (HS) thụ động trong học tập. Bởi, giáo viên hướng vào trọng tâm đó để dạy, còn HS chỉ "học tủ". Kỳ thi tuyển sinh, tốt nghiệp vừa rồi đã có thay đổi theo hướng tích cực. Tuy nhiên, trước khi đưa ra một phương pháp mới, cần lấy ý kiến sâu rộng, đặc biệt là đối với giáo viên - những người có nhiều kinh nghiệm từ thực tế...

* Giáo viên Đặng Thị Kim Dung - Trường Đoàn Kết - quận 6 - TPHCM: "Không có đột phá thì không thể có những thành tựu mới". Hơn 7 năm trong nghề, với tôi tiến trình đổi mới toàn diện giáo dục phổ thông mà Bộ GDĐT áp dụng vào năm 2002 này là một thay đổi lớn, rất có ý nghĩa. Lần đổi mới này không chỉ dừng lại ở việc thay đổi chương trình sách giáo khoa mà có sự thay đổi lớn trong cách giảng dạy của giáo viên, cách học của học sinh và để hỗ trợ cho thay đổi quá trình dạy và học này còn là sự phối hợp của thiết bị trường học... Có thể nói, đổi mới nào cũng đem đến cho mọi người những lo lắng và có những cái ưu, cái khuyết. Nhưng nếu không có những cú đột phá thì không thể có được những thành tựu mới".

* Giáo viên Nguyễn Văn Đại - Trường Tiểu học Võ Thị Sáu, quận Hải Châu, TP. Đà Nẵng: "Giáo viên cần như một người dẫn chương trình". Khỏi phải bàn tính ưu việt của phương pháp dạy mới, tôi chỉ có ý kiến rằng để áp dụng một cách hiệu quả cần phải có sự đồng bộ. Nghĩa là song song với việc đổi mới phương pháp cần phải thay đổi cách đánh giá chất lượng, chấm điểm cho học sinh, đòi hỏi giáo viên nâng cao kỹ năng giảng dạy, cách hướng dẫn linh hoạt như một người dẫn chương trình chứ không chỉ soạn, học thuộc giáo án rồi truyền thụ cho học sinh thuộc bài như trước đây. Lấy học sinh làm trung tâm, phát huy tính tự chủ nhưng không có nghĩa người giáo viên ít nói. Phải thay đổi như thế nào thì đã có sự hướng dẫn kỹ, cụ thể của Bộ GDĐT. Riêng tôi thì thay đổi phương pháp dạy này là sự cởi mở, tạo cho những giáo viên có tâm huyết, yêu nghề phát huy hết khả năng của mình.


Theo Lao Động

 

[Đỗ Huyền My (Sagittarius)]

3 chương trình thực hiện đổi mới phương pháp dạy học

Trong hai ngày 3-4.10, tại Huế, CĐ GDVN dự kiến sẽ tổ chức Hội thảo "Tăng cường giải pháp đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông". CĐ ngành phối hợp với các bộ phận chức năng tổ chức hoạt động mang tính ngành nghề cao nhằm hỗ trợ, khuyến khích hoạt động thực tiễn trong tiến hành đổi mới phưong pháp dạy học của các đoàn viên. Đó cũng là cách góp phần cải thiện thực trạng chưa thật tốt ở lĩnh vực này.

Chưa thực sự đổi mới phương pháp dạy học

Năm học 2002 - 2003 là năm đầu tiên triển khai đại trà chương trình sách giáo khoa mới cho 1.700.000 học sinh lớp 1 và 1.580.000 học sinh lớp 6. Ở đây xin không bàn tới những vấn đề của chương trình sách giáo khoa mới mà chỉ đề cập đến việc đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) nhằm đạt hiệu quả cao trong việc giảng dạy trong trường phổ thông. Trước hết phải khẳng định yêu cầu đổi mới PPDH trong giai đoạn hiện nay là việc làm cấp bách, mang tính đồng bộ giữa các yếu tố của quá trình dạy học: Mục tiêu - nội dung - phương pháp - phương tiện - hình thức tổ chức. Thực chất của đổi mới PPDH là "lấy học sinh làm trung tâm" và khi đó người dạy phải hiểu được yêu cầu của người học để cung cấp thông tin, định hướng mục tiêu học tập, tổ chức, hướng dẫn người học chủ động tư duy, nhận thức, thực hành, sáng tạo trong quá trình tiếp nhận tri thức. Do đó, để đổi mới PPDH mỗi giáo viên phải tìm kiếm, lựa chọn các phương thức hoạt động chung cho mình với học sinh nhằm thực hiện 3 chức năng của PPDH, gồm nắm vững, giáo dục, phát triển. Dù có nhiều cố gắng nhưng việc đổi mới PPDH trên toàn quốc còn rất nhiều bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu. Khoảng 50% GV ở TPHCM đã đổi mới PPDH (trong đó có 30% tỏ ra vững chắc trong việc đổi mới PPDH), khoảng 20% đã đổi mới PPDH) nhưng còn lúng túng, 30% còn lại chưa biết đổi mới PPDH. Hiện nay có một thực tế là chỉ có số GV có năng lực sư phạm, tâm huyết với nghề thì có khả năng chủ động, sáng tạo trong việc PPDH. Những giờ học của họ thực sự lôi cuốn học sinh nhưng ở HN, số GV này mới chỉ chiếm 50% ở bậc tiểu học, 30% ở THCS và 20% ở THPT. Thực trạng này còn dẫn đến sự không đồng đều giữa các trường, giữa các loại hình trường và giữa khu vực, địa bàn về chất lượng giáo dục, kết quả đào tạo. Một trong những nguyên nhân chủ yếu của việc thực hiện đổi mới PPDH không đạt kết quả cao là chất lượng GV. Tại những nơi khó khăn, vùng sâu, vùng xa còn có loại hình 5 cộng (trình độ lớp 5 được học thêm một vài năm) để đào tạo GV căn. Vì vậy, chỉ riêng ở bậc tiểu học tỉ lệ GV chưa đạt chuẩn đào tạo khá cao, khoảng 10%, trình độ chuyên môn còn hạn chế, ít có điều kiện được đưa đi đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ nên họ vẫn đi theo PPDH đã tồn tại nhiều năm trong nhà trường.

3 chương trình của CĐ

Theo CĐ GDVN, năm học 2002 - 2003 có 350.000 GV tiểu học, THCS và THPT có 325.000 GV. Để góp phần thúc đẩy, động viên số đoàn viên này triển khai thực hiện và thực hiện tốt đổi mới PPDH, CĐGD các cấp đã tự triển khai các biện pháp hiệu quả. Với CĐGD Hải Phòng, việc chuẩn hoá đội ngũ GV trở thành một trong những chỉ tiêu thi đua quan trọng bậc nhất của CĐ ngành. Từ năm học 2001 - 2002, CĐGD Hải Phòng còn phối hợp với Phòng Đào tạo - Giáo dục thị xã trực tiếp tham gia 2 chuyên đề bồi dưỡng GV. Một biện pháp hiệu quả khác được CĐ GDHN thực hiện nhiều năm qua, đó là hình thức sinh hoạt cụm CĐ các trường THPT và đơn vị trực thuộc để hỗ trợ các GV bộ môn hưởng ứng tốt việc đổi mới PPDH...

Trước thực tế và kinh nghiệm của các cấp CĐGD, CĐGDVN đã xây dựng 3 chương trình hành động (bao gồm cả giải pháp) của CĐGD các cấp trong việc thúc đẩy, động viên triển khai thực hiện đổi mới PPDH. Chương trình 1 là tiếp tục giáo dục, động viên đội ngũ CB, GV, CNV học tập nâng cao, chuẩn hoá trình độ đào tạo, nâng cao năng lực sử dụng công nghệ thông tin, khai thác mạng, tổ chức nhiều hình thức tự học, tự nghiên cứu về lý luận dạy học, về đổi mới PPDH. Chương trình 2: Phát động phong trào thi đua đổi mới PPDH, phấn đấu đạt danh hiệu GV dạy giỏi - tiêu chí mới về đổi mới PPDH. Giải pháp cho chương trình 2, ngoài việc xây dựng tiêu chí thi đua về đổi mới PPDH, CĐ các cấp còn xây dựng quỹ trợ giúp hoạt động đổi mới phương pháp giảng dạy, sáng tạo đồ dùng dạy học... Một trong những nội dung của chương trình 3 là thu hút nguồn lực tham gia các hoạt động đổi mới PPDH. Mở rộng phong trào tự giúp các trường học, GV và học sinh miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng kinh tế đặc biệt khó khăn, đồng thời vận động giúp đỡ sách vở, đồ dùng học tập, đồ dùng dạy học và các trang thiết bị thí nghiệm, trang thiết bị vi tính, nghe nhìn cho các nhà trường, cho học sinh.


Lao Động

 

[Đỗ Huyền My (Sagittarius)]

Đổi mới cách dạy phải đi đôi với đổi mới cách học

Hiện nay, xu thế chung của các nền giáo dục trên thế giới cũng như nước ta đều muốn bứt ra khỏi cách dạy học truyền thống lạc hậu theo kiểu áp đặt "thầy đọc - trò chép". Hướng tiến đến là áp dụng những phương pháp tích cực hơn theo phương châm "lấy học sinh làm trung tâm" nhằm pháp huy tính tích cực chủ động của trò, tạo ra một lớp người có khả năng sáng tạo, có năng lực hành động tốt trong tư duy học tập cũng như trong việc làm.

Mục đích trên bắt buộc giáo viên và học sinh phải điều chỉnh mối quan hệ thầy trò trong quá trình dạy và học. Tuy nhiên, cần phải thấy tăng khả năng tự lập của học trò không phải là giảm công việc cho thầy, mà ngược lại đòi hỏi thầy phải có sự đầu tư chất xám rất lớn và việc tìm ra phương pháp tổ chức lớp học thích hợp cũng như tự bồi dưỡng chuyên môn, bởi hướng dẫn học sinh khám phá kiến thức đó cho trò. Mặt khác, xác lập phương pháp dạy học cần dựa trên nội dung phương tiện và đối tượng học sinh. Trong điều kiện sách giáo khoa còn có nhiều vấn đề như hiện nay, phương tiện dạy không ngoài bảng đen phấn trắng và đối tượng học sinh quá đông (xấp xỉ 60 em/lớp), lại không đồng đều giữa các vùng miền thì có nhiều giáo viên e ngại việc áp dụng phương pháp dạy học mới sẽ khó thành công là điều dễ hiểu. Tuy nhiên qua thực tế giảng dạy, cũng có không ít giáo viên cho rằng: nghề dạy học cho phép người thầy phát huy tối đa tính sáng tạo. Kế thừa các phương pháp có nhiều ưu điểm như "hỏi đáp", nêu vấn đề", người thấy có thể đưa ra một phương pháp tối ưu phù hợp với từng hoàn cảnh trường lớp nhằm pháp huy cao nhất khả năng tích cực chủ động của trò trong quá trình phát hiện tìm tòi kiến thức. Tuy nhiên, muốn thực hiện thành công sự đổi mới trong cách dạy thì không thể không đổi mới cách học.

Có thể thấy hiện nay cách học của trò thường diễn ra như sau: đến lớp vừa xem sách giáo khoa vừa nghe thầy giảng và ghi chép, về nhà chỉ chăm chăm học mấy dòng trong vở ghi và chỉ sờ đến sách giáo khoa khi cần ghi đầu bài tập. Cách học đó cho thấy phương tiện học tập quan trọng nhất của học sinh là sách giáo khoa đã không được các em coi trọng và sử dụng đúng cách. Nói một cách khác, học sinh hiện nay hầu hết không biết cách sử dụng sách giáo khoa. Xuất phát từ thực tế này xin đưa ra một hướng đổi mới như sau:

- Học sinh phải có vở soạn bài và phải nghiên cứu sách giáo khoa để tự học, tự soạn bài trước ở nhà theo sự hướng dẫn của giáo viên. Trong qúa trình tự học, các khái niệm dễ các em sẽ hiểu trước. Những khái niệm khó các em cũng nắm bắt được một phần tạo tiền đề thuận lợi cho giờ học trên lớp. Hãy tự hỏi tại sao môn văn học sinh soạn bài trước được mà các môn khác lại không?

- Trên lớp học, thầy tổ chức và hướng dẫn trò dành nhiều thời gian để thảo luận giải quyết những vấn đề khó hoặc mở rộng, nâng cao những vấn đề cần thiết.

- Để thực hiện được sự đổi mới cũng phải có sự điều chỉnh thời gian học tập cho phù hợp hơn. Một buổi chỉ nên học 4 tiết và học không quá 3 môn. Thời gian tiết học đối với học sinh THPT có thể tăng lên thành 50 phút. Việc bố trí học 5 tiết/buổi và có khi đến 5 môn như hiện nay thực sự chưa hợp lý.

Tóm lại, việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay thực sự là một cuộc cách mạng trong cách dạy và cách học. Khó khăn rất lớn vì quán tính của phương pháp cũ không dễ gì rũ bỏ. Nhưng nếu mỗi giáo viên ai cũng thấm nhuần, lấy lời dạy của Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng "dạy học là một nghề sáng tạo nhất trong những nghề sáng tạo" làm phương châm hành động thì tin vào sự nghiệp đổi mới của chúng ta sẽ thành công.

Theo Khoa học và Đời sống

 

[Đỗ Huyền My (Sagittarius)]

Trao đổi về lựa chọn phương pháp dạy học

Nói đến phương pháp dạy học (PPDH) là nói đến một bộ phận quan trọng trong cấu trúc của quá trình dạy học (DH), là một phạm trù của lý luận DH.

PPDH truyền thống là những cách thức dạy học quen thuộc được truyền từ lâu đời và được bảo tồn, duy trì qua nhiều thế hệ. Về cơ bản, phương pháp DH này lấy hoạt động của người thầy là trung tâm. Theo Frire - nhà xã hội học, nhà giáo dục học nổi tiếng người Braxin đã gọi PPDH này là "Hệ thống ban phát kiến thức", là quá trình chuyển tải thông tin từ đầu thầy sang đầu trò. Thực hiện lối dạy này, giáo viên là người thuyết trình, diễn giảng, là "kho tri thức" sống, học sinh là người nghe, nhớ, ghi chép và suy nghĩ theo. Với PPDH truyền thống, giáo viên là chủ thể, là tâm điểm, học sinh là khách thể, là quỹ đạo. Giáo án dạy theo phương pháp này được thiết kế kiểu đường thẳng theo hướng từ trên xuống. Do đặc điểm hàn lâm của kiến thức nên nội dung bài dạy theo phương pháp truyền thống có tính hệ thống, tính logic cao. Song do quá đề cao người dạy nên nhược điểm của PPDH truyền thống là học sinh thụ động tiếp thu kiến thức, giờ dạy dễ đơn điệu, buồn tẻ, kiến thức thiên về lý luận, ít chú ý đến kỹ năng thực hành của người học; do đó kỹ năng hành dụng vào đời sống thực tế bị hạn chế.

PPDH hiện đại xuất hiện ở các nước phương Tây (ở Mỹ, ở Pháp...) từ đầu thế kỷ XX và được phát triển mạnh từ nửa sau của thế kỷ, có ảnh hưởng sâu rộng tới các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Đó là cách thức DH theo lối phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh. Vì thế thường gọi PP này là PPDH tích cực; ở đó, giáo viên là người giữ vài trò hướng dẫn, gợi ý, tổ chức, giúp cho người học tự tìm kiếm, khám phá những tri thức mới theo kiểu tranh luận, hội thảo theo nhóm. Người thầy có vai trò là trọng tài, cố vấn điều khiển tiến trình giờ dạy. PPDH này rất đáng chú ý đến đối tượng học sinh, coi trọng việc nâng cao quyền năng cho người học. Giáo viên là người nêu tình huống, kích thích hứng thú, suy nghĩ và phân xử các ý kiến đối lập của học sinh; từ đó hệ thống hoá các vấn đề, tổng kết bài giảng, khắc sâu những tri thức cần nắm vững. Giáo án dạy học theo PP tích cực được thiết kế kiểu chiều ngang theo hai hướng song hành giữa hoạt động dạy của thầy và học của trò. Ưu điểm của PPDH tích cực rất chú trọng kỹ năng thực hành, vận dụng giải quyết các vấn đề thực tiễn, coi trọng rèn luyện và tự học. Đặc điểm của dạy học theo phương pháp này là giảm bớt thuyết trình, diễn giải; tăng cường dẫn dắt, điều khiển, tổ chức, xử lý tình huống song nếu không tập trung cao, học sinh sẽ không hệ thống và logic. Yêu cầu của PPDH tích cực cần có các phương tiện dạy học, học sinh chuẩn bị bài kỹ ở nhà trước khi đến lớp và phải mạnh dạn, tự tin bộc lộ ý kiến, quan điểm. Giáo viên phải chuẩn bị kỹ bài giảng, thiết kế giờ dạy, lường trước các tình huống để chủ động tổ chức giờ dạy có sự phối hợp nhịp nhàng giữa hoạt động của thầy và hoạt động của trò.

Cũng bởi PPDH tích cực tuy có nhiều ưu điểm nhưng cũng có những yêu cầu cao như vậy, nên thực trạng công tác dạy học trong các nhà trường ở các cấp, các bậc học hiện nay còn không ít giáo viên dạy học vẫn rất lạc hậu chỉ theo lối diễn giảng đơn điệu, không đổi mới, không chú ý đến người học.

Nguyên nhân của tình trạng này là do: cơ sở vật chất, phương tiện dạy và học ở các đơn vị còn rất thiếu thốn, do học sinh chưa chăm đều, số đông chưa chuẩn bị bài trước khi đến lớp, do bản thân người giáo viên thiếu năng động, học hỏi, chậm đổi mới, do các nhà trường quan tâm chưa thoả đáng đến việc cải tiến PPDH.

Để khắc phục tình trạng này, cần có sự phối hợp đồng bộ: tăng cường cơ sở vật chất, đổi mới và tăng thêm các trang thiết bị phục vụ dạy và học hiện đại trong các nhà trường, chuẩn hoá đội ngũ giáo viên, tăng cường hoạt động tích cực của chủ thể học sinh, đẩy mạnh hơn nữa công tác xã hội hoá giáo dục.

Mỗi PPDH truyền thống hay hiện đại cũng đều có những đặc điểm, ưu thế và nhược điểm riêng. Không có phương thuốc nào có thể chữa được bách bệnh, không có PPDH nào là chìa khoá vạn năng. Việc nghiên cứu kỹ từng bài dạy, từng đặc điểm bộ môn và đối tượng người học để có sự phối kết hợp đa dạng các PPDH là việc cần làm ngay của mỗi giáo viên để nâng cao chất lượng GD-ĐT, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước trong giai đoạn hiện nay.

Giáo dục và Thời đại

 

[Hồ Lê Việt Hưng (Atonix)]

Em thấy dạo này sao nhà mình có vẻ bức xúc về chuyện giáo dục ghê nhỉ

 

[Lê Diệu Linh (dieulinhle)]

Hehe, phải để ý đến bias của người post bài em ạ

 

[Hoàng Lê Vĩnh Hưng (hungmk)]

He he xem tình hình này thì My tồ đang là người tìm đường cứu giáo dục VN rồi.
My ơi nên chú ý một điều- các thực nghiệm hay các lời bình luận ở trên đều là từ các đồng chí sinh sống hay dạy học tại các thành phố lớn của VN. Nước VN ta có một mảng lớn các học sinh xuất sắc nhưng không có điều kiện ở các vùng sâu vùng xa. Nếu nước ta xóa bỏ được sự khập khiễng trong giáo dục ở các vùng thì không phải lo gì cả. Cứ thử tưởng tượng xem một đất nước VN với tất cả các học sinh có trình độ ngang ngửa Đỗ Huyền My, Lê Diệu Linh, Hồ Lê Việt Hưng, Đỗ Quốc Anh.... thì tương lai của đất nước sẽ sáng sủa tơi mức nào? (Chú ý tất cả những cá nhân trên đều trưởng thành dưới cái gọi là "phương pháp dạy học của nước ta rất lạc hậu và trì trệ, không bắt kịp với xu hướng thời đại.")

 

[Đỗ Huyền My (Sagittarius)]

Hehe, phải để ý đến bias của người post bài em ạ

Linh dở hơi, lại thích đi lật tẩy bạn bè hả
Tao đúng là fan của Dewey & progressive education thật, nhưng đồng thời cũng vô cùng hâm mộ Khổng Tử và... cô Hương Lan

My ơi nên chú ý một điều- các thực nghiệm hay các lời bình luận ở trên đều là từ các đồng chí sinh sống hay dạy học tại các thành phố lớn của VN. Nước VN ta có một mảng lớn các học sinh xuất sắc nhưng không có điều kiện ở các vùng sâu vùng xa. Nếu nước ta xóa bỏ được sự khập khiễng trong giáo dục ở các vùng thì không phải lo gì cả.

Đồng ý với Hưng. Đây chính là điều bức xúc nhất mà các nhà cải cách giáo dục gặp phải. Hôm nào thi xong, có điều kiện, tớ sẽ viết thêm về education equity.

Tuy nhiên, không nên vì lý do mà Hưng & nhiều người khác đưa ra, rằng "phương pháp giáo dục tích cực này chỉ phù hợp với những nơi có điều kiện," mà cản trở hoặc đi ngược lại với xu thế tất yếu ấy.

Câu hỏi mà theo tớ cần đặt ra là: Phương pháp giáo dục nên 'tích cực' đến đâu, và làm thế nào để đưa nó đến với số đông học sinh nhất? Ngay cả ở nước Mỹ, nơi mà trào lưu progressive education được coi là sôi nổi nhât, đây vẫn là câu hỏi chưa có lời giải đầy đủ.

 

[Đỗ Huyền My (Sagittarius)]

He he xem tình hình này thì My tồ đang là người tìm đường cứu giáo dục VN rồi.

Hic, lúc nãy không để ý câu này. Hưng dựa vào đâu mà nói thế? Không thấy tất cả các bài tớ post đây đều là của người khác hết à? Chả cần phải đợi đến lượt tớ mới có người đề cập đến vấn đề này đâu.
Hơn thế nữa, dù tớ có không muốn ủng hộ cái phương pháp giáo dục "lấy học sinh làm trung tâm" này, thì ở Việt Nam người ta cũng đã, đang, và sẽ nhai nhải suốt ngày. Mọi người cứ chờ xem.

 

[Lê Diệu Linh (dieulinhle)]

Cứ thử tưởng tượng xem một đất nước VN với tất cả các học sinh có trình độ ngang ngửa Đỗ Huyền My, Lê Diệu Linh, Hồ Lê Việt Hưng, Đỗ Quốc Anh.... thì tương lai của đất nước sẽ sáng sủa tơi mức nào? (Chú ý tất cả những cá nhân trên đều trưởng thành dưới cái gọi là "phương pháp dạy học của nước ta rất lạc hậu và trì trệ, không bắt kịp với xu hướng thời đại.")

Công nhận bạn Hưng nhìn xa trông rộng thật cơ, nước mình mà được thế này thì tương lai sáng lạn quá đi mất. Người Việt Nam tiêu biểu không them cày ruộng nhờ, chỉ cần ngày ngày lên mạng bàn chuyện quốc gia đại sự, các công tác phá hoại, cản cơ giới hóa tối tân của địch, bọn Mỹ không bản sắc đừng hòng mà bắt kịp nhờ.

P.S. Bạn Hưng đừng nói My lu tìm đường cứu nước mà tôi nghiệp. Nó vác xác sang ngành GD để sau này dạy con đấy, nhờ My lu nhờ :mrgreen:

 

[Đỗ Huyền My (Sagittarius)]

P.S. Bạn Hưng đừng nói My lu tìm đường cứu nước mà tôi nghiệp. Nó vác xác sang ngành GD để sau này dạy con đấy, nhờ My lu nhờ :mrgreen:

Linh thân iu hiểu tao thế nhờ :mrgreen:

 

[Hoàng Lê Vĩnh Hưng (hungmk)]

Hơ hơ trên đời có một cái khá buồn cười, nhà giáo dục chưa chắc đã dạy con thành công đâu. Nhà giáo dục có thể là một người thày(cô) tốt nhưng chưa chắc đã thành người bố(mẹ) tốt đâu.

Công nhận bạn Hưng nhìn xa trông rộng thật cơ, nước mình mà được thế này thì tương lai sáng lạn quá đi mất. Người Việt Nam tiêu biểu không them cày ruộng nhờ, chỉ cần ngày ngày lên mạng bàn chuyện quốc gia đại sự, các công tác phá hoại, cản cơ giới hóa tối tân của địch, bọn Mỹ không bản sắc đừng hòng mà bắt kịp nhờ.

to LDL: he he, tớ xin tự nhận làm người VN tiêu biểu đi cày với sức trâu của thằng con trai + với kiến thức sinh học nhồi nhét được từ trước tới giờ (chắc cũng đỡ được gánh nặng cho mấy người hay bàn chuyện quốc gia đại sự). Nhưng chỉ tội là cóc có tiều mua ruộng cơ chứ. Đến bao giờ mình mới được về VN vào ruộng làm việc nhỉ??? nhớ VN quá.

Hỏi thêm cái: cái lò Hồ Ngọc Đại thì có nhiều nhân tài ra đời không??? mình cứ nhớ là cái bọn thực nghiệm nó cứ bí hiểm thế nào ý, chả bao giờ chịu xuất diện cả. Mà bọn nó ngoan vật vã - toàn những chú hiền như bột.

 

[Nguyễn Hữu Cầu (cau)]

Em có chú bạn học thực nghiệm ra văn võ song toàn, nhưng tất nhiên ở đâu cũng có người hay người dở.

Bác Đại này tuy con lãnh đạo nhưng không dựa thế để bon chen. Có lần bác nói với em: cứ làm cái gì mình đam mê và cho là đúng, người khác nói gì làm gì cũng đừng sao nhãng mục tiêu của mình. Bây giờ già rồi, mô hình thực nghiệm của bác làm bao nhiêu năm mới được triển khai ở một số tỉnh, bác làm hiệu trưởng trường Quốc tế của Tây, thành công không lớn nhưng dám hy sinh để theo đuổi cái đam mê của mình không phải ai cũng làm được.

 

[Đỗ Huyền My (Sagittarius)]

Hơ hơ trên đời có một cái khá buồn cười, nhà giáo dục chưa chắc đã dạy con thành công đâu. Nhà giáo dục có thể là một người thày(cô) tốt nhưng chưa chắc đã thành người bố(mẹ) tốt đâu.

Thật thế hả Hưng? Tớ thì tin rằng một người không giáo dục tốt được chính con cái mình thì không thể làm một nhà giáo giỏi thực sự được.

Hỏi thêm cái: cái lò Hồ Ngọc Đại thì có nhiều nhân tài ra đời không??? mình cứ nhớ là cái bọn thực nghiệm nó cứ bí hiểm thế nào ý, chả bao giờ chịu xuất diện cả. Mà bọn nó ngoan vật vã - toàn những chú hiền như bột.

Bạn Hưng định nghĩa thế nào là "nhân tài"?
Hồi học Kim Đồng, chung sân với thực nghiệm, thì tớ toàn thấy các bạn Thực Nghiệm xuất hiện rất 'đúng lúc' - nhớ nhất là 2 lần:
Lần 1, đang xếp hàng nghe diễn văn giữa sân trường, thấy mấy bạn Thực Nghiệm đang học vẽ gần đấy vui quá, mải ngắm -> bị cô giáo phạt cho xuống hạnh kiểm khá tháng đấy. :mrgreen:
Lần 2: bị "què" chân, và bọn con trai cùng lớp nghịch cướp dép thả vào cái "ao" to đùng giữa sân trường, may có mấy anh chị bên Thực Nghiệm ra tay vớt giúp, và còn dạy dỗ cho mấy nhóc hư kia một bài, lần sau dám không bắt nạt "phái yếu" nữa -> có phải thế mà Hưng bảo là người ta "hiền như bột"? :lol:

Cách đây dăm năm, cái thời có vụ tranh chấp đất đai giữa Thực Nghiệm với Kim Đồng, báo chí liên tục đăng các bài bút chiến giữa Hồ Ngọc Đại và vô số các nhà giáo dục & các vị quan chức đương thời. Không biết có phải mình đọc thiếu không, chứ thấy các bài chê Hồ Ngọc Đại đa số có chung một lập luận: Nếu mô hình giáo dục của Thực Nghiệm là tốt, tại sao không thấy học sinh nào của trường có thành tích thi học sinh giỏi? Tại sao mô hình thực nghiệm đã thực nghiệm bao nhiêu năm trời mà vẫn không được nhân rộng ra, thậm chí nhiều học sinh đến cấp cao hơn phải chuyển sang các trường khác; và những học sinh từ Thực Nghiệm ra ấy ít thi được vào các trường (cấp 2, cấp 3) giỏi? Và Hồ Ngọc Đại căn cứ vào đâu để chê bai nền giáo dục nước nhà, trong khi nền giáo dục ấy không chỉ xóa được nạn mù chữ cho trên 90% dân số, mà hàng năm còn sản sinh ra các cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ với số lượng mà hiếm có quốc gia nào sánh kịp?

Bác Cầu hay bác nào có nhớ Hồ Ngọc Đại trả lời thế nào không nhỉ?

 

[Hoàng Lê Vĩnh Hưng (hungmk)]

Bạn My ơi nghiệp với đời nó khác xa lắm. Tớ biết những người chỉ có thể giáo dục được những người ngoài thôi còn về tới gia đình thì chịu, phải nhờ người khác(hay xã hội dạy hộ). Làm giáo viên thì còn có sách vở nghiên cứu, hướng dẫn chứ làm bố mẹ thì có ai hướng dẫn cho đâu. Nên nhớ sự giáo dục của con cái bắt đầu từ khi mới lọt lòng cơ chứ không phải từ tuổi tới trường đâu. Có nhiều người học hành cực giỏi nhưng nhân cách thì có thể vứt vào sọt rác đấy.
Quái!bạn My mất ngủ à??? hay lại sống về đêm như Dracula vậy???(he he giống mình)