Nguyễn Thanh Tùng
(tlv86)
New Member
Thấy có một vài người trên diễn đàn ta có nói đã đọc quyển Bai Bờ Lờ , tớ thì chưa đọc nhưng cũng bít ko ít về nó . Đã có những người hiểu biết và có những người chưa hiểu biết ( như tớ ) nên xin phép được mở topic này để bàn về một Vấn đề :Chúa là ai và Ai công nhận ? ( cái nầy bên TTVNOL , mấy đồng chí nhà tớ cũng có bàn qua nhưng chưa nhìn được kỹ ) .
Từ trước tới nay tớ chỉ "nhìn " thấy Jesus là một con người và là một con người Tội lỗi . Ấy , nói thế là đụng chạm tới một số bạn theo Kito giáo . Nhưng tớ thấy thế nào cứ nói nhé , bạn nào thấy tớ sai thì chỉ cho tớ với .
Đầu tiên phải nói rõ : Kito giáo là để chỉ chung các hệ phái sau này , đạo Hồi cũng được xét vào nhóm Kito giáo sơ khai tuy vậy chúng ta ko xét đến nó .
Ngũ Kinh (5 sách đầu trong Cựu Ước) không phải là do Môi-se viết mà là do nhiều người khác nhau, thuộc nhiều môn phái khác nhau, viết trong khoảng thời gian 400 năm, từ thế kỷ 9 đến thế kỷ 6 trước thời đại thông thường ngày nay (B.C.E = Before Common Era), hay Trước Tây Lịch (TTL) trong khi Môi-se sống trong khoảng thế kỷ 13 TTL. Các môn phái khác nhau đó là :
- Môn phái Yahwistic (viết tắt là J) vì gọi Chúa là Jehovah.
- Môn phái Elohistic (viết tắt là E) vì gọi Chúa là Elohim.
- Môn phái Deuteronomic (viết tắt là D) viết sách Deuteronomy.
- Môn phái Priestly (viết tắt là P) viết sau khi dân Do Thái đi lưu đày (sau 500 TTL).
Đức tin kito giáo (Christian faith ) :là đức tin về những thuộc tính toàn năng, toàn trí, nhân từ mà các tín đồ Ki-tô thường nhắm mắt tin, không hề nhìn thấy gì ở bên ngoài, xảy ra hàng ngày ngay trước mắt.
Nói về điều này để nhìn về vụ Sóng thần vừa qua . “Giống như Kinh Thánh (của Ki-tô Giáo), Kinh Koran nhận thức rằng không có luật thiên nhiên nào mà độc lập với Ý của Thiên Chúa. Tất cả những gì xảy ra là do Allah (cũng là Thiên Chúa của Ki-tô Giáo) làm, và (những hiện tượng) thiên nhiên – gió, mưa, bão – đều là những dấu hiệu của lòng nhân từ và thương yêu của ông ta. Do đó, ngay cả sự tàn phá của Tsunami cũng phải có một mục đích tích cực ẩn kín nào đó.” (All that happens is Allah’s (aka Christian God) doing, and nature itself –wind, rain, storms – constitutes signs of his mercy and compassion. Even the destructive Tsunami, therefore, must have some hidden, positive purpose) . Họ cho rằng đây là sự thử thách của Thiên chúa về lòng kiên nhẫn trong đức tin ; có thể đây là một tấm nệm tâm lý làm giảm ảnh hưởng của những tai họa . Tuy vậy , đó chỉ là trên lý thuyết , mọi người cùng nghe lại nhưng tiếng kêu gào thảm thiết của người dân :
Một phụ nữ ở Tamil Nadu, miền Nam Ấn Độ, than: “Tại sao ông lại gây tai họa cho chúng tôi hả God? Chúng tôi đã làm gì phật ý ông?” (Why did you do this to us, God? What did we do to upset you?).
Trong các nhà thờ Ki-tô, giáo đường Do Thái, đền thờ Hồi Giáo, các bậc lãnh đạo tôn giáo được vời đến để trả lời câu hỏi: “Tại sao một ông God nhất mực nhân từ lại có thể gây ra tai họa khủng khiếp như vậy cho những con người bình thường?” (How could a benevolent god visit such horror on ordinary people?)
Nhiều người cho rằng đây cũng là điều nằm trong kế hoạch của God nhằm chứng minh quyền năng của ông ta ( tôi xin cứ gọi là ông ta , vì các bạn cho God là con giun cũng được , có ai biết gì về God đâu ) .
Hẳn nếu các bạn có đọc qua Những Bức Thư Từ Trái Đất (Letters from the Earth, 1962) , Mark Twain đã nghiêm khắc lên án sự vô nghĩa của một Thiên Chúa có thể ngăn ngừa mọi sự ác (với thuộc tính toàn năng của mình), nhưng lại không chịu làm – một Thiên Chúa mà con người thờ phụng như là một cha già đầy tình thương yêu! Twain viết là các tín đồ Ki-tô “trang bị đấng Sáng Tạo với tất cả những nét để làm cho ông ta thành một kẻ ác ôn, và rồi đi đến kết luận là tên ác ôn và cha già là một.” (Christians equip the Creator with every trait into the making of a fiend, and then arrive at the conclusion that a fiend and a father are the same). Twain đã chỉ rõ là không có một người nào đầu óc lành mạnh lại có thể dung thứ cho một người cha hành hạ con cái của mình, tuy vậy mà hàng triệu người tự cho là có đầu óc lành mạnh, không những chỉ chấp nhận ý tưởng về một Thiên Chúa đã hành hạ con cái của mình, mà họ còn cố vận dụng đầu óc để làm cho điều đó đã đem lại vinh dự cho Thiên Chúa.
Tất nhiên nếu bạn là một người theo đạo thì ko thể quên được câu này : “Vì Thiên Chúa Quá Thương Yêu Thế Gian .....”(Tân Ước John 3:16) .Và đừng quên câu nói này : "Cảm tạ Chúa đi, vì Chúa nhân lành, Muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương".
Trong lịch sử Ki-tô giáo, Giáo hội Ca-tô Rô-ma luôn luôn thay đổi, đã phải sửa sai nhiều lần, và đã phải chính thức xưng thú 7 núi tội lỗi của Giáo hội đối với nhân loại . (điều này sẽ được dẫn chứng nếu các bạn đọc kỹ phần bài viết của tôi , có thể chúng ko được Tổng hợp cụ thể mà thôi ) . Đầu tiên , tớ xin phép liệt kê một số "hành động " của Thiên Chúa :
+ Thiên Chúa đòi hỏi và chấp nhận giết người để tế Thiên Chúa (Leviticus 27; Judges 11; 2 Samuel 21).
+ Thiên Chúa giết đứa con đầu lòng trong mọi gia đình Ai Cập (Exodus 12 )
+ Thiên Chúa chấp nhận nô lệ (Exodus 21; Leviticus 25)
+ Thiên Chúa chấp nhận việc bán con gái làm nô lệ (Exodus 21)
+ Thiên Chúa ra lệnh giết các phù thủy và những kẻ lạc đạo (Exodus 22)
+ Thiên Chúa xử chết những người vi phạm ngày lễ Sabbath (không nghỉ làm việc ngày thứ Bảy) (Exodus 31)
+ Thiên Chúa giết 70000 người trong một dịch hạch do chính Chúa tạo ra (2 Samuel 24)
+ Thiên Chúa cho 2 con gấu cắn nát 42 đứa trẻ vì chúng chế riễu nhà tiên tri Elisha (2 Kings 2)
+ Thiên Chúa tạo ra hồng thủy giết chết mọi người và mọi sinh vật, chỉ chừa lại gia đình tên say rượu Noah và giống vật mỗi thứ một cặp, vì Chúa thấy loài người, do chính Chúa “sáng tạo” ra, tội lỗi (Genesis 6) [Dưới con mắt cận thị của Thiên Chúa thì con người sa ngã, mang tội với Thiên Chúa, do đó Thiên Chúa tạo ra Hồng Thủy để giết hại hầu hết loài người. Nhưng thử hỏi, tại sao Thiên Chúa lại giết cả mọi sinh vật hoàn toàn vô tội, gồm có nhiều triệu chủng loại khác nhau, khi chúng do chính Chúa “sáng tạo” ra và không hề làm điều gì trái với ý của Thiên Chúa?]
+ Thiên Chúa ra lệnh giết vợ con, anh em nếu họ theo tôn giáo khác (Deuteronomy 13)
+ Thiên Chúa xử chết những đứa trẻ nào không cắt miếng da đầu dương vật (Genesis 17)
Nói đến Kito giáo thì các bạn ko thể bỏ qua khái niệm Thiên đường . Vậy thiên đường là gì ? Xin thưa , đó là thiên đường mù . Vì chính Giáo Hoàng John Paul II, trước sự tiến bộ trí thức của nhân loại, đã phải công nhận là "không làm gì có thiên đường trên các tầng mây" và "không làm gì có lửa hỏa ngục, hỏa ngục không phải là một nơi chốn trong lòng đất". Vì vậy thiên đường mù là để cho những người mù lòa tin bướng tin càn .
Thuyết Sáng tạo , đây là một trong những điều mà bất kỳ một Con chiên nào đều đọc và "hiểu" . Vậy , nay nghe lời thú tội của giáo hoàng John Paul II về thuyết Tiến Hóa để thấy rõ thuyết Sáng tạo là thế nào :“Thân xác con người có thể không phải là sự sáng tạo tức thời của Thượng đế, mà là kết quả của một quá trình tiến hóa dần dần...Những kiến thức mới nhất dẫn đến việc phải chấp nhận Thuyết Tiến Hóa hơn chỉ là một giả thuyết.” (The human body may not have been the immediate creation of God, but is the product of a gradual process of evolution...Fresh knowledge leads to recognition of the theory of evolution as more than just a hypothesis).
Rồi chúng ta nghe lời của một vị linh mục Tiến bộ ( tớ ko nhớ rõ ) : “Tiến Hóa là một thuyết, một hệ thống, hay một giả thuyết? Nó còn nhiều hơn nữa: nó là một điều kiện tổng quát mà mọi thuyết, mọi giả thuyết, mọi hệ thống phải cúi đầu trước nó và phải phù hợp với nó nếu chúng muốn được nghĩ tới và đúng.. Tiến Hóa là một ánh sáng soi sáng mọi sự kiện, một đường cong mà mọi đường thẳng phải theo nó...”
Và lại đây nữa , lời của một vị Mục sư : “Thuyết Tiến Hóa là một trong những cấu trúc tuyệt vời và thành công nhất của tư tưởng con người. Mọi ngành khoa học đều tiếp tục ủng hộ và kiểm chứng quan niệm về sự tiến hóa. Thuyết Tiến Hóa , giống như Thuyết Tương Đối, không còn là một "thuyết" theo nghĩa thông thường nữa, mà là một nguyên lý khoa học đặt căn bản trên rất nhiều bằng chứng không còn phải bàn cãi nữa”.
Đây là lời một vị Giám mục : “Thuyết Tiến Hóa làm cho Adam và Eve trở nên may nhất là những nhân vật theo truyền thuyết. Thuyết Tiến Hóa không dễ gì cho tổ chức tôn giáo chấp nhận, và ngày nay vẫn còn những tiếng nói cất lên từ những miền hẻo lánh của thế giới để chống đối thuyết này. Những tiếng nói này sẽ không bao giờ thành công. Nhân loại rõ ràng là tiến hóa theo một quá trình trải dài từ 4 tỷ rưỡi đến 5 tỷ năm. Không làm gì có hai cha mẹ đầu tiên (nghĩa là Adam và Eve. TCN), và do đó cái hành động bất tuân lúc đầu của hai bậc cha mẹ đầu tiên không thể nào có ảnh hưởng đến toàn thể nhân loại (nghĩa là không làm gì có tội tổ tông. TCN). Do đó cái huyền thoại về tội tổ tông đã bị một đòn khai tử, và cái câu chuyện vững chắc về sự cứu rỗi do những người bảo vệ Ki-tô giáo dựng lên qua nhiều thời đại đã bắt đầu chao đảo.”
Cuối cùng , chẳng biết tại sao tớ có được đoạn trích sau ,của một người diễn thuyết nào đó từ xưa , để lên cho mọi người nhìn thấy cái năm 1890 người ta nhìn nhận thế nào :
"Hãy để tôi nói thầm vào tai người Tin Lành: Ca-Tô Giáo Rô-ma thật sống dai. Điều này chứng tỏ cái gì? Nó chứng tỏ rằng quần chúng thì ngu dốt (ignorant) và các linh mục thì xảo quyệt.
Hãy để tôi nói thầm vào tai người Ca Tô Rô-ma: Tin Lành Giáo thật sống dai. Điều này chứng tỏ cái gì? Nó chứng tỏ là quần chúng thì mê tín và các mục sư thì đần độn (stupid).
Hãy để cho tôi nói thầm vào tai tất cả mọi người: những người không theo Ki-tô Giáo không có chết - họ đang mỗi ngày một lớn mạnh. Và điều đó chứng tỏ cái gì? Nó chứng tỏ là quần chúng càng ngày càng học hỏi được nhiều hơn - và họ đang tiến bộ - rằng đầu óc con người đang được giải thoát, và loài người đang văn minh lên.”
Từ trước tới nay tớ chỉ "nhìn " thấy Jesus là một con người và là một con người Tội lỗi . Ấy , nói thế là đụng chạm tới một số bạn theo Kito giáo . Nhưng tớ thấy thế nào cứ nói nhé , bạn nào thấy tớ sai thì chỉ cho tớ với .
Đầu tiên phải nói rõ : Kito giáo là để chỉ chung các hệ phái sau này , đạo Hồi cũng được xét vào nhóm Kito giáo sơ khai tuy vậy chúng ta ko xét đến nó .
Ngũ Kinh (5 sách đầu trong Cựu Ước) không phải là do Môi-se viết mà là do nhiều người khác nhau, thuộc nhiều môn phái khác nhau, viết trong khoảng thời gian 400 năm, từ thế kỷ 9 đến thế kỷ 6 trước thời đại thông thường ngày nay (B.C.E = Before Common Era), hay Trước Tây Lịch (TTL) trong khi Môi-se sống trong khoảng thế kỷ 13 TTL. Các môn phái khác nhau đó là :
- Môn phái Yahwistic (viết tắt là J) vì gọi Chúa là Jehovah.
- Môn phái Elohistic (viết tắt là E) vì gọi Chúa là Elohim.
- Môn phái Deuteronomic (viết tắt là D) viết sách Deuteronomy.
- Môn phái Priestly (viết tắt là P) viết sau khi dân Do Thái đi lưu đày (sau 500 TTL).
Đức tin kito giáo (Christian faith ) :là đức tin về những thuộc tính toàn năng, toàn trí, nhân từ mà các tín đồ Ki-tô thường nhắm mắt tin, không hề nhìn thấy gì ở bên ngoài, xảy ra hàng ngày ngay trước mắt.
Nói về điều này để nhìn về vụ Sóng thần vừa qua . “Giống như Kinh Thánh (của Ki-tô Giáo), Kinh Koran nhận thức rằng không có luật thiên nhiên nào mà độc lập với Ý của Thiên Chúa. Tất cả những gì xảy ra là do Allah (cũng là Thiên Chúa của Ki-tô Giáo) làm, và (những hiện tượng) thiên nhiên – gió, mưa, bão – đều là những dấu hiệu của lòng nhân từ và thương yêu của ông ta. Do đó, ngay cả sự tàn phá của Tsunami cũng phải có một mục đích tích cực ẩn kín nào đó.” (All that happens is Allah’s (aka Christian God) doing, and nature itself –wind, rain, storms – constitutes signs of his mercy and compassion. Even the destructive Tsunami, therefore, must have some hidden, positive purpose) . Họ cho rằng đây là sự thử thách của Thiên chúa về lòng kiên nhẫn trong đức tin ; có thể đây là một tấm nệm tâm lý làm giảm ảnh hưởng của những tai họa . Tuy vậy , đó chỉ là trên lý thuyết , mọi người cùng nghe lại nhưng tiếng kêu gào thảm thiết của người dân :
Một phụ nữ ở Tamil Nadu, miền Nam Ấn Độ, than: “Tại sao ông lại gây tai họa cho chúng tôi hả God? Chúng tôi đã làm gì phật ý ông?” (Why did you do this to us, God? What did we do to upset you?).
Trong các nhà thờ Ki-tô, giáo đường Do Thái, đền thờ Hồi Giáo, các bậc lãnh đạo tôn giáo được vời đến để trả lời câu hỏi: “Tại sao một ông God nhất mực nhân từ lại có thể gây ra tai họa khủng khiếp như vậy cho những con người bình thường?” (How could a benevolent god visit such horror on ordinary people?)
Nhiều người cho rằng đây cũng là điều nằm trong kế hoạch của God nhằm chứng minh quyền năng của ông ta ( tôi xin cứ gọi là ông ta , vì các bạn cho God là con giun cũng được , có ai biết gì về God đâu ) .
Hẳn nếu các bạn có đọc qua Những Bức Thư Từ Trái Đất (Letters from the Earth, 1962) , Mark Twain đã nghiêm khắc lên án sự vô nghĩa của một Thiên Chúa có thể ngăn ngừa mọi sự ác (với thuộc tính toàn năng của mình), nhưng lại không chịu làm – một Thiên Chúa mà con người thờ phụng như là một cha già đầy tình thương yêu! Twain viết là các tín đồ Ki-tô “trang bị đấng Sáng Tạo với tất cả những nét để làm cho ông ta thành một kẻ ác ôn, và rồi đi đến kết luận là tên ác ôn và cha già là một.” (Christians equip the Creator with every trait into the making of a fiend, and then arrive at the conclusion that a fiend and a father are the same). Twain đã chỉ rõ là không có một người nào đầu óc lành mạnh lại có thể dung thứ cho một người cha hành hạ con cái của mình, tuy vậy mà hàng triệu người tự cho là có đầu óc lành mạnh, không những chỉ chấp nhận ý tưởng về một Thiên Chúa đã hành hạ con cái của mình, mà họ còn cố vận dụng đầu óc để làm cho điều đó đã đem lại vinh dự cho Thiên Chúa.
Tất nhiên nếu bạn là một người theo đạo thì ko thể quên được câu này : “Vì Thiên Chúa Quá Thương Yêu Thế Gian .....”(Tân Ước John 3:16) .Và đừng quên câu nói này : "Cảm tạ Chúa đi, vì Chúa nhân lành, Muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương".
Trong lịch sử Ki-tô giáo, Giáo hội Ca-tô Rô-ma luôn luôn thay đổi, đã phải sửa sai nhiều lần, và đã phải chính thức xưng thú 7 núi tội lỗi của Giáo hội đối với nhân loại . (điều này sẽ được dẫn chứng nếu các bạn đọc kỹ phần bài viết của tôi , có thể chúng ko được Tổng hợp cụ thể mà thôi ) . Đầu tiên , tớ xin phép liệt kê một số "hành động " của Thiên Chúa :
+ Thiên Chúa đòi hỏi và chấp nhận giết người để tế Thiên Chúa (Leviticus 27; Judges 11; 2 Samuel 21).
+ Thiên Chúa giết đứa con đầu lòng trong mọi gia đình Ai Cập (Exodus 12 )
+ Thiên Chúa chấp nhận nô lệ (Exodus 21; Leviticus 25)
+ Thiên Chúa chấp nhận việc bán con gái làm nô lệ (Exodus 21)
+ Thiên Chúa ra lệnh giết các phù thủy và những kẻ lạc đạo (Exodus 22)
+ Thiên Chúa xử chết những người vi phạm ngày lễ Sabbath (không nghỉ làm việc ngày thứ Bảy) (Exodus 31)
+ Thiên Chúa giết 70000 người trong một dịch hạch do chính Chúa tạo ra (2 Samuel 24)
+ Thiên Chúa cho 2 con gấu cắn nát 42 đứa trẻ vì chúng chế riễu nhà tiên tri Elisha (2 Kings 2)
+ Thiên Chúa tạo ra hồng thủy giết chết mọi người và mọi sinh vật, chỉ chừa lại gia đình tên say rượu Noah và giống vật mỗi thứ một cặp, vì Chúa thấy loài người, do chính Chúa “sáng tạo” ra, tội lỗi (Genesis 6) [Dưới con mắt cận thị của Thiên Chúa thì con người sa ngã, mang tội với Thiên Chúa, do đó Thiên Chúa tạo ra Hồng Thủy để giết hại hầu hết loài người. Nhưng thử hỏi, tại sao Thiên Chúa lại giết cả mọi sinh vật hoàn toàn vô tội, gồm có nhiều triệu chủng loại khác nhau, khi chúng do chính Chúa “sáng tạo” ra và không hề làm điều gì trái với ý của Thiên Chúa?]
+ Thiên Chúa ra lệnh giết vợ con, anh em nếu họ theo tôn giáo khác (Deuteronomy 13)
+ Thiên Chúa xử chết những đứa trẻ nào không cắt miếng da đầu dương vật (Genesis 17)
Nói đến Kito giáo thì các bạn ko thể bỏ qua khái niệm Thiên đường . Vậy thiên đường là gì ? Xin thưa , đó là thiên đường mù . Vì chính Giáo Hoàng John Paul II, trước sự tiến bộ trí thức của nhân loại, đã phải công nhận là "không làm gì có thiên đường trên các tầng mây" và "không làm gì có lửa hỏa ngục, hỏa ngục không phải là một nơi chốn trong lòng đất". Vì vậy thiên đường mù là để cho những người mù lòa tin bướng tin càn .
Thuyết Sáng tạo , đây là một trong những điều mà bất kỳ một Con chiên nào đều đọc và "hiểu" . Vậy , nay nghe lời thú tội của giáo hoàng John Paul II về thuyết Tiến Hóa để thấy rõ thuyết Sáng tạo là thế nào :“Thân xác con người có thể không phải là sự sáng tạo tức thời của Thượng đế, mà là kết quả của một quá trình tiến hóa dần dần...Những kiến thức mới nhất dẫn đến việc phải chấp nhận Thuyết Tiến Hóa hơn chỉ là một giả thuyết.” (The human body may not have been the immediate creation of God, but is the product of a gradual process of evolution...Fresh knowledge leads to recognition of the theory of evolution as more than just a hypothesis).
Rồi chúng ta nghe lời của một vị linh mục Tiến bộ ( tớ ko nhớ rõ ) : “Tiến Hóa là một thuyết, một hệ thống, hay một giả thuyết? Nó còn nhiều hơn nữa: nó là một điều kiện tổng quát mà mọi thuyết, mọi giả thuyết, mọi hệ thống phải cúi đầu trước nó và phải phù hợp với nó nếu chúng muốn được nghĩ tới và đúng.. Tiến Hóa là một ánh sáng soi sáng mọi sự kiện, một đường cong mà mọi đường thẳng phải theo nó...”
Và lại đây nữa , lời của một vị Mục sư : “Thuyết Tiến Hóa là một trong những cấu trúc tuyệt vời và thành công nhất của tư tưởng con người. Mọi ngành khoa học đều tiếp tục ủng hộ và kiểm chứng quan niệm về sự tiến hóa. Thuyết Tiến Hóa , giống như Thuyết Tương Đối, không còn là một "thuyết" theo nghĩa thông thường nữa, mà là một nguyên lý khoa học đặt căn bản trên rất nhiều bằng chứng không còn phải bàn cãi nữa”.
Đây là lời một vị Giám mục : “Thuyết Tiến Hóa làm cho Adam và Eve trở nên may nhất là những nhân vật theo truyền thuyết. Thuyết Tiến Hóa không dễ gì cho tổ chức tôn giáo chấp nhận, và ngày nay vẫn còn những tiếng nói cất lên từ những miền hẻo lánh của thế giới để chống đối thuyết này. Những tiếng nói này sẽ không bao giờ thành công. Nhân loại rõ ràng là tiến hóa theo một quá trình trải dài từ 4 tỷ rưỡi đến 5 tỷ năm. Không làm gì có hai cha mẹ đầu tiên (nghĩa là Adam và Eve. TCN), và do đó cái hành động bất tuân lúc đầu của hai bậc cha mẹ đầu tiên không thể nào có ảnh hưởng đến toàn thể nhân loại (nghĩa là không làm gì có tội tổ tông. TCN). Do đó cái huyền thoại về tội tổ tông đã bị một đòn khai tử, và cái câu chuyện vững chắc về sự cứu rỗi do những người bảo vệ Ki-tô giáo dựng lên qua nhiều thời đại đã bắt đầu chao đảo.”
Cuối cùng , chẳng biết tại sao tớ có được đoạn trích sau ,của một người diễn thuyết nào đó từ xưa , để lên cho mọi người nhìn thấy cái năm 1890 người ta nhìn nhận thế nào :
"Hãy để tôi nói thầm vào tai người Tin Lành: Ca-Tô Giáo Rô-ma thật sống dai. Điều này chứng tỏ cái gì? Nó chứng tỏ rằng quần chúng thì ngu dốt (ignorant) và các linh mục thì xảo quyệt.
Hãy để tôi nói thầm vào tai người Ca Tô Rô-ma: Tin Lành Giáo thật sống dai. Điều này chứng tỏ cái gì? Nó chứng tỏ là quần chúng thì mê tín và các mục sư thì đần độn (stupid).
Hãy để cho tôi nói thầm vào tai tất cả mọi người: những người không theo Ki-tô Giáo không có chết - họ đang mỗi ngày một lớn mạnh. Và điều đó chứng tỏ cái gì? Nó chứng tỏ là quần chúng càng ngày càng học hỏi được nhiều hơn - và họ đang tiến bộ - rằng đầu óc con người đang được giải thoát, và loài người đang văn minh lên.”