Wow, các bác có cái survey hay thế !!!
Theo em biết, dân Việt vốn không có họ (indentification của một nhánh gia đình). Các tộc như Hùng (x Vương), Thục (Phán) vv. dùng để chỉ cả một bộ tộc, không nhất thiết có quan hệ huyết thống gốc. Các dân tộc miền núi phía Bắc vẫn giữ những từ ngữ này, như Nùng, Nông, Thân, Giáp vv. (cf. tư liệu về Nùng Trí Cao và việc nhà Lý dẹp yên miền núi phía Bắc).
Họ của người Việt ngày nay bắt nguồn từ Sĩ Nhiếp. Sĩ Nhiếp là quan cai trị nước ta (Giao Châu) cuối thời Hán, tức khoảng những năm 180-200 gì đó (em ước lượng theo lịch Tam Quốc thôi chứ không nhớ rõ). Ông này đã cố gắng mang rất nhiều ảnh hưởng Khổng giáo vào Việt Nam. Để tiện cho việc cai trị (lập hộ khẩu, quân dịch, thu thuế), ông ta sử dụng những họ đã có sẵn ở Trung Quốc đặt cho người Việt. Từ đó, các dòng họ tồn tại đến nay.
Các bác để ý thì thấy những họ của Việt Nam đều có tương ứng tiếng Trung cả.
Sau Sĩ Nhiếp, chắc còn rất nhiều sự kiện thay đổi lớn về dòng họ nữa. Ví dụ như việc nhà Trần lên ngôi, nhà Mạc mất ngôi, chúa Nguyễn tuyển dân, người Minh Hương sang xin tị nạn vv. Trong danh sách, có nhiều họ thực ra là biến thể của một từ gốc, sau rất nhiều thế kỷ tồn tại độc lập với nhau. Ví dụ họ Vương, cũng có biến thể là Vòng, Vàng vv., rồi những họ như Vũ - Võ, Huỳnh - Hoàng, Đới - Đái (từ này tiếng Trung nghĩa là đẹp đẽ đấy ạ, tên kiểu như Đái Đầu Mi là tên khá đẹp
), Lữ - Lã, Hoa - Huê vv.
Trong danh sách các bác, có nhiều họ em đoán chỉ gặp trong cộng đồng người Hoa thôi. Em xin bổ sung họ Tiêu, Tiền. Trong cộng đồng đó cũng có nhiều họ đôi, mà Âu Dương là một ví dụ.
Còn về họ trong các dân tộc không thuộc khối ảnh hưởng văn minh Trung Hoa thì em chịu. Các bác cũng có kể đến họ Chế, vốn là phiên âm Hán Việt của dòng họ hoàng tộc Chiêm Thành mà bác Chế Lan Viên mượn lại (VD : Chế Bồng Nga) - người Chiêm trước theo Hindu, họ tên của họ đa âm tiết chứ không chắc là chỉ đơn giản một chữ Chế. Đồng bào người Khmer ở Nam Bộ cũng có nhiều họ lạ. Các bác ở Tp HCM chắc biết phố Nơ Trang Long.
Kết thúc, em nhớ có một tích thế này không biết đúng không. Thời Nguyễn Trãi bị đại nạn, có một bà vợ bé đang mang thai chạy nạn một mình, chui vào một cái lều thì sinh con. Sợ mang vạ, bà này đổi họ của con thành họ Lều - từ đó có dòng họ Lều ở Việt Nam. Nghe họ này có vẻ thuần Việt thật, nhưng em cũng không tin lắm vì không hiểu tại sao họ không đổi lại họ Nguyễn sau khi Nguyễn Trãi được minh oan.
