Một số thông tin của bộ giáo dục và đào tạo về dự kiến điều chỉnh học phí trong các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân
Trong thời gian gần đây, một số phương tiện thông tin đại chúng đã phản ánh sự quan tâm của dư luận xã hội về một số nội dung trong Đề án điều chỉnh học phí do Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các bộ, ngành có liên quan soạn thảo theo sự phân công của Chính phủ.
Để giúp cho việc thông tin được chính xác, đầy đủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo xin được cung cấp về một số nội dung cơ bản trong văn bản dự thảo như sau:
Căn cứ và mục tiêu điều chỉnh học phí
Việc điều chỉnh học phí dựa trên những căn cứ chủ yếu sau đây:
Chủ trương đẩy mạnh xã hội hoá giáo dục của Đảng và Nhà nước, trong đó có yêu cầu sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách về học phí theo hướng huy động một cách hợp lý sự đóng góp của những gia đình có khả năng. Đồng thời, Nhà nước vẫn tiếp tục tăng ngân sách giáo dục, nhưng dành ưu tiên để trợ giúp cho học sinh nghèo và con em gia đình thuộc diện chính sách, tập trung phát triển giáo dục vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc, thực hiện phổ cập giáo dục và một số chương trình trọng điểm khác.
Thực tiễn triển khai cơ chế thu và sử dụng học phí theo Quyết định 70/1998/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ cho thấy, bên cạnh những mặt được rất cơ bản, cần sửa đổi, bổ sung một số nội dung cho phù hợp với tình hình hiện nay.
Việc điều chỉnh học phí còn nhằm thực hiện yêu cầu của Luật Giáo dục, đưa tất cả các khoản thu hợp lý vào học phí, chấm dứt tình trạng lạm thu trong nhà trường.
Bằng việc điều chỉnh học phí, chúng ta có thể thực hiện đồng thời cả hai mục tiêu quan trọng là: tăng nguồn lực để các nhà trường có thêm điều kiện nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập và thực hiện tốt hơn công bằng trong giáo dục.
Dự kiến các mức học phí và lộ trình thực hiện
Về khung học phí:
Đối với giáo dục mầm non, tiểu học và THCS vẫn giữ nguyên như quy định hiện hành;
Đối với các cấp học còn lại thì giữ nguyên mức học phí tối thiểu, nới rộng mức tối đa để có thể bao quát được hết các loại hình đào tạo ở các địa bàn kinh tế - xã hội khác nhau với lộ trình đến năm 2010.
Ví dụ, khung học phí dự kiến ở THPT dao động trong khoảng từ 4.000 đồng đến 105.000 đồng; ở đại học từ 50.000 đồng đến 900.000 đồng.
Vừa qua, nhiều ý kiến về mức tăng học phí lên đến 900.000 đồng ở đại học. Mức học phí 900.000 đồng hoàn toàn không phải là mức học phí áp dụng đại trà cho các nhà trường và cũng không thực hiện ngay trong năm 2006. Đây chỉ là mức học phí tối đa, và chỉ cho phép thực hiện đối với một số ít ngành đào tạo đặc biệt ở một số ít trường có sử dụng chương trình quốc tế, có mời chuyên gia nước ngoài giảng dạy và có một số yêu cầu đặc biệt khác. Mức này dự kiến thực hiện dần dần theo lộ trình đến 2010.
Về lộ trình thực hiện:
Việc điều chỉnh học phí sẽ được thực hiện từng bước, không có sự thay đổi đột ngột, bảo đảm phù hợp với điều kiện của nhà trường, với khả năng hỗ trợ của ngân sách và mức thu nhập trung bình của người dân.
Mức học phí cụ thể cho từng năm sẽ được xác định theo quy định của Luật Giáo dục. Trên cơ sở khung học phí, căn cứ vào cơ chế thu và sử dụng học phí do Chính phủ ban hành, Bộ trưởng Bộ Tài chính phối hợp với Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo và Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước về dạy nghề quyết định mức học phí cụ thể đối với các trường công lập do trung ương quản lý; HĐND cấp tỉnh quyết định đối với các trường công lập do địa phương quản lý. Mức học phí phải thông báo công khai trước đó một thời gian để người học biết, chuẩn bị.
Chính sách hỗ trợ đối với người học thuộc diện chính sách xã hội và người nghèo
Để bảo đảm cho học sinh, sinh viên nghèo tiếp tục học tập, Nhà nước sẽ thực hiện các chính sách hỗ trợ như:
Mở rộng đối tượng miễn giảm và tăng mức miễn giảm học phí;
Tăng mức học bổng;
Mở rộng đối tượng, đơn giản thủ tục, tăng mức cho vay từ quỹ tín dụng đào tạo và kéo dài thời gian hoàn trả.
Đặc biệt là sẽ đổi mới cơ chế hỗ trợ của Nhà nước cho người học theo hướng cấp trực tiếp cho người học mà không cấp thông qua nhà trường như hiện nay. Mục đích của việc đổi mới cơ chế như vậy là để giúp người học chủ động lựa chọn ngành học, trường học với mức chi phí phù hợp, không phụ thuộc đó là trường công lập hay trường ngoài công lập.
Cùng với chính sách học phí, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ trình Chính phủ đề án học bổng. Học sinh, sinh viên giỏi sẽ được nhận học bổng khuyến khích từ nhiều nguồn khác nhau, dự kiến sẽ cao hơn mức học phí. Những sinh viên giỏi thuộc diện chính sách không những được miễn giảm học phí, mà còn được nhận cả học bổng chính sách và học bổng khuyến khích. Đây là những biện pháp động viên học sinh, sinh viên phấn đấu học tập, rèn luyện, góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng giáo dục.
Một trong những quan điểm chỉ đạo là không để xẩy ra tình trạng HSSV nghèo phải bỏ học vì điều chỉnh học phí mà không có các giải pháp hỗ trợ để giúp đỡ họ.
Quan điểm của Bộ Giáo dục và Đào tạo về các ý kiến góp ý đối với điều chỉnh học phí
Học phí là vấn đề lớn, nhạy cảm. Vì vậy, cần được trao đổi, bàn bạc kỹ lưỡng, tạo sự đồng thuận trong xã hội.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đang cùng các bộ, ngành có liên quan xin ý kiến các cơ quan của Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân theo sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; đồng thời, lắng nghe các ý kiến khác nhau trong dư luận xã hội.
Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ nghiêm túc tiếp thu các ý kiến đóng góp để xây dựng phương án hợp lý, có tính khả thi cao, trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định. Việc này cũng đòi hỏi phải có thêm thời gian.
Hà Nội, ngày 07 tháng 11 năm 2005