[Hướng dẫn] Để trở thành nhà sản xuất của chính mình

[Đỗ Việt (doviet)]

Để trở thành nhà sản xuất của chính mình
Tự ghi âm trên máy tính cá nhân​

I. Chuẩn bị "đồ nghề" cần thiết

1. Micro: có khá nhiều loại mic để bạn lựa chọn cho việc ghi âm (headset, dynamic, condenser...), tùy vào khả năng chi tiêu mà bạn chọn loại phù hợp cho mình (và luôn luôn nên hỏi cửa hàng bán mic về cách dùng loại mic bạn chọn, để tránh việc dùng không đúng cách làm giảm tuổi thọ của mic - dần dần hoặc ngay lập tức).
Một số hãng sản xuất mic được tín nhiệm: Sennheiser, Shure, Neumann, Behringer...

Nếu mic của bạn là headset hay dynamic, có thể cắm thẳng vào sound card sau máy tính. Thông thường chỗ input của card âm thanh phía sau máy tính có dạng thế này:

- Lỗ màu xanh da trời: "line-in" - là nơi cắm từ một thiết bị phát âm thanh khác qua đường output của nó (thiết bị sử dụng điện), ví dụ như máy cassette, máy nghe đĩa, đàn điện tử...
- Lỗ màu hồng: "microphone" - là nơi cắm micro.
- Lỗ màu xanh lá cây: "line-out" - có thể cắm tai nghe, hoặc đưa ra loa.

Nếu đầu cắm dynamic microphone của bạn là cỡ to, dạng thế này:

thì bạn chỉ cần mua 1 đầu nối để chuyển kích thước:

2. Nhạc nền: Bạn có thể kiếm các bản nhạc karaoke để hát, hoặc sử dụng nhạc chuyển từ dạng MIDI.

3. Phần mềm ghi âm và xử lí âm thanh: Có nhiều phần mềm có thể giúp bạn thực hiện ước muốn tự sản xuất những tác phẩm của mình, có các loại từ miễn phí, rẻ tiền tới đắt tiền. Ở đây tôi chỉ xin đưa ra một số ví dụ:
- Audacity cho Windows & MacOS.
- Audition của Adobe cho Windows.
- Nuendo và CuBase của Steinberg cho Windows.
- Pro Tools của DigiDesign (cho MacOS và Windows 98).
- Reason của Propellerhead (cho MacOS và Windows).

Phần mềm mà tôi sử dụng nhiều nhất là Adobe Audition, sẽ được giới thiệu trong phần tiếp theo của bài viết này.

II. Điều chỉnh input của sound card

Bạn mở Volume Options (hình cái loa ở bên dưới góc phải màn hình, trên traybar), vào Options --> Properties --> Chọn Recording và OK. Ở đây nó sẽ hiển thị cho mình chọn audio input, chỉ có thể chọn 1 cái.

Cần chú ý 3 thứ cơ bản:
- Nếu là Stereo Mix (hoặc Wave Out Mix) thì nó thu tất cả những gì mình nghe thấy ở loa: cả tiếng nhạc từ máy, cả tiếng Micro, cả tiếng rè rè nếu có phần cứng hoặc thiết bị lắp ngoài nào tác động đến sound card... --> hiển nhiên không nên chọn cái này.
- Wave --> chỉ thu những gì bật từ máy, ví dụ các bài hát bạn nghe, hoặc tiếng alert của YM... --> cũng không dùng cho việc ghi âm.
- Microphone --> chỉ thu âm thanh từ micro --> những tiếng tạp nham khác đều không bị lẫn vào --> cái này chỉ phụ thuộc vào chất lượng mic thôi --> chọn cái này khi thu giọng hát!

III. Bắt đầu ghi âm với Adobe Audition

Adobe Audition là một phần mềm xử lí âm thanh chuyên nghiệp, bạn có thể thu, ghép, tách, cắt bỏ, chèn thêm, tạo hiệu ứng... cho những tệp âm thanh mình có (lấy từ chỗ khác, hoặc tự thu vào máy).
Chương trình này vốn dĩ là Cool Edit Pro của công ty phần mềm Syntrillium Software, được Adobe mua lại bản quyền vào tháng 5 năm 2003, đổi tên chính thức thành Adobe Audition, được phát triển tiếp bởi tập đoàn Adobe.

Đây là một phần mềm thương mại, giá từ $100 tới $400.
Bạn có thể tải chương trình tryout (dùng trong 30 ngày):

- Adobe Audition 1.5 (47.57MB)
Nếu bạn mới bắt đầu ghi âm, bạn nên sử dụng bản 1.5 này trước, ít cầu kì hơn 2.0 rất nhiều.


(Đây là ảnh thu nhỏ, mời click vào ảnh để xem ảnh phóng to!)

- Adobe Audition 2.0 (470.9 MB)


(Đây là ảnh thu nhỏ, mời click vào ảnh để xem ảnh phóng to!)

1a. Ghi âm với Audition 1.5:

1a.1. Trước tiên, nhìn vào cột bên trái, bạn sẽ thấy 3 mục: Files (danh sách các files được mang vào để sử dụng), Effects (các hiệu ứng để xứ lí file âm thanh) và Favorites (một số hiệu ứng được đặt vào đây để sử dụng nhanh).
- Ngay đầu mục Files, bạn sẽ thấy nút "Import" (có hình 1 thư mục đang mở). Bạn click vào đó để đưa nhạc nền của bạn vào chương trình.

- Khi đã đưa nhạc vào danh sách Files, bạn click chuột phải vào tên file nhạc ấy, và chọn "Insert to multitrack". Đoạn âm thanh sẽ được đưa vào cửa sổ "Multitrack" ở bên phải màn hình.

1a.2. Giờ bạn đã có nhạc nền rồi, việc tiếp theo là thu lời hát của bạn vào thôi. Ở màn hình bên phải, mỗi dòng chứa file nhạc được gọi là 1 "track". Ở đầu mỗi track có các chức năng lựa chọn: "R", "S", "M", "V.0", "Pan.0",...
Trong giai đoạn đầu, bạn chỉ cần quan tâm tới 3 nút "R", "S" và "M" thôi, để có thể ghi âm giọng hát vào.
Ở đây "R" là "Record" (ghi âm), "S" là "Solo" (đơn lẻ - chức năng này khiến cho nếu trong cửa sổ multitrack của bạn có nhiều bài nhạc khác nhau, thì sẽ chỉ có track nào "Solo" được bật, còn lại đều là "câm"), và cuối cùng, "M" là "Mute" (chính những tracks được chọn "M" sẽ bị "câm" khi bạn bấm nút play).
Bạn chú ý, nút "R" dùng để qui định track nào sẽ thu lời hát từ micro của bạn. Nếu bạn chọn 1 track thì chương trình thu vào 1 track, chọn 2 thì thu 2.. Và nhất định không thể không chọn (không thì không thu vào đâu cả ).
Sau khi chọn 1 track với chế độ "R" xong, bạn có thể bấm vào nút Record màu đỏ ở thanh công cụ phía dưới (cái này ai nhìn cũng biết rồi, thanh công cụ có Play, Stop, Backward, Forward, Record...).
Nếu bạn lỡ tay hoặc không biết làm sao mà không thấy có thanh công cụ chứa các nút nói trên, hãy vào menu "Window", cho hiển thị lại "Transport Controls".

Thế là bạn đã ghi được giọng mình vào.

1b. Ghi âm với Audition 2.0:

Tương tự cách làm ở bản 1.5, bạn Import nhạc vào Audition.

Và insert nó sang multitrack.

Bắt đầu từ bản 2.0, khi bạn muốn ghi âm (bấm vào nút "R"), Audition yêu cầu lưu session lại trước ("session" là toàn bộ môi trường trong Adobe Audition, bao gồm các files bạn import và sử dụng; các files được import mà không sử dụng thì không nằm trong session), sau đó bạn ghi âm bình thường.

2. Thêm hiệu ứng cho bài hát (1.5 và 2.0 gần như giống nhau):
Để giọng hát không bị "thiếu hài hòa" khi đi với nhạc nền, bạn có thể thêm (hoặc không - tùy bạn) một số hiệu ứng vào track chứa giọng hát của bạn.

* Ở bản 1.5, bạn bấm vào nút FX (viết tắt của "effects") để mở cửa sổ chọn hiệu ứng:

Cửa sổ chọn hiệu ứng hiện ra, bạn chọn hiệu ứng phù hợp để áp dụng cho giọng hát, bấm nút "Properties" để điều chỉnh nội dung hiệu ứng (xin lỗi vì nếu giải thích cụ thể hơn thì bài hướng dẫn sẽ rất dài, bạn nên tập cho quen tay!).

* Ở bản 2.0, cầu kì hơn nhưng cũng thú vị hơn, trước hết bạn chọn hiển thị phần FX:

Sau đó bạn có thể chọn FX cho track chứa giọng hát của bạn:

Tất nhiên bạn cũng có thể chọn nhiều FX một lúc, cho track bạn muốn:

3. "Xuất bản":

Qua các bước trên, bạn đã ghi âm và thêm hiệu ứng cho giọng hát của bạn, giờ chỉ cần "xuất bản" nó cùng với nhạc nền, là bạn đã hoàn thành tác phẩm của mình.

Để làm bước này, bạn chỉ cần:

- Ở bản 1.5: bạn vào menu File --> Export --> Audio.
- Ở bản 2.0: bạn vào menu File --> Export --> Audio Mix Down.

Bạn chọn kiểu file là mp3PRO (FhG) (*.mp3), click vào Options, chọn như sau (1.5 và 2.0 như nhau):

Bạn bấm "OK" và "Save". Khi chương trình kết thúc quá trình xử lí, bạn đã có bài hát của mình ^^

 

[Đỗ Việt (doviet)]

Làm sao để âm thanh thu vào không bị rè?

Đây là câu hỏi mà khá nhiều người chưa quen với việc ghi âm đặt ra. Thông thường "kẻ" hay bị "đổ tội" nhiều nhất là cái micro, nhưng thật ra không phải lúc nào cũng là tại nó.

Hãy nhìn vào cái spectrum khi bạn ghi âm trong Adobe Audition:

Như bạn đã biết, đơn vị đo cường độ âm thanh là dB, và ở đây, "0 dB" là mức giới hạn để âm thanh không bị quá lớn, vượt quá mức cho phép của các thiết bị phát âm thanh thông thường (tai nghe, loa...).

Khi cường độ âm thanh lớn hơn 0, chương trình sẽ "báo động" cho bạn bằng cách hiển thị màu đỏ ở ô cuối cùng bên phải spectrum:

Khi đó, bạn nên điều chỉnh lại các files âm thanh của mình để nó không bị vượt giới hạn quá nhiều (thông thường, cường độ âm thanh vượt khoảng 1 dB thì vẫn không sao cả).

* Để hạ cường độ âm thanh, có nhiều hơn 1 cách. Nhưng ở đây tôi sẽ chỉ nói những việc đơn giản nhất:

Trước tiên, hãy kiểm tra xem bạn đang để mức độ thu âm của micro như thế nào, nếu có thể hạ, hãy hạ xuống một chút:

Đối với những files âm thanh đã ghi âm, bạn đành xử lí bằng phần mềm:

1. Cách 1: Áp dụng hiệu ứng thẳng vào file nhạc:

Cách này sẽ làm cho file nhạc mà bạn đã import được sửa đổi thật sự. Nếu bạn không muốn thay đổi file nhạc đó, mà chỉ muốn sửa đổi cường độ của nó đối với bài hát mà bạn đang mix, thì xin mời đọc cách 2!

Bạn click đúp vào tên file (hoặc click đúp vào phần sóng âm trên multitrack của file) để "nhảy" vào Edit View. Ở khung danh sách files bên tay trái, bạn click vào "Effects" để chuyển sang danh sách hiệu ứng.

Bạn chọn toàn bộ sóng âm của file âm thanh (hoặc chỉ chọn đoạn cần xử lí), và click vào chức năng hiệu ứng "Normalize" trên danh sách FX (thuộc mục "Amplitude").

Bạn đánh dấu ô "Normalize to" (theo mặc định thì nó đã được đánh dấu sẵn), và nhập giá trị vào ô bên cạnh. Giá trị bạn nhập tùy vào cảm nhận của bạn, miễn sao để nó không vượt quá 0 dB là được.

2. Cách 2: Áp dụng với track(s) trên multitrack

Sử dụng cách này, bạn có thể tăng giảm cường độ âm thanh của track(s) bạn muốn, không làm ảnh hưởng tới file gốc.

Ở Audition 1.5, bạn click chuột phải vào ô Volume (hình hình minh họa), kéo lên hoặc xuống để tăng hoặc giảm cường độ âm thanh.

Ở Audition 2.0 cũng thế, nhưng giao diện trông hơi khác một chút:

Bạn chỉnh sao cho khi mở cùng lúc cả nhạc nền và giọng hát ở multitrack, phần cường độ âm thanh tổng hợp nhỏ hơn hoặc chạm mức 0 là vừa.

Tương tự, bạn cũng có thể sử dụng những cách này để tăng cường độ âm thanh cho những phần có âm thanh nhỏ hơn ý muốn.

 

[Nguyễn Thái Anh (biday)]

với những người ít làm quen với record tại gia thì có thể sử dụng bộ phần mềm Edit của Nero 6.6 trở lên gồm editor và Nero Soundtrax...2 cái này gộp lại thì chức năng gần giống AA nhưng do chức năng chỉnh sửa, thu và chức năng mix các track tách rời thành 2 phần mềm nên dễ làm quen hơn...

 

[Đỗ Thùy Linh (linh2006)]

khiếp, ngưỡng mộ, nhưng xem ra ít người vào đây để tìm hiểu quá, em thấy bài ít quá

 

[Hoàng Bảo Long (P3Charmed)]

Bởi vì anh Đỗ VIệt nói hết rồi em ạ, nên cũng chả có gì nhiều cần phải đóng góp.

Qua kinh nghiệm sử dụng các phần mềm thu âm, có mấy điều em nhận ra là:

- Chất lượng của phần cứng là quan trọng nhất. Một mic tốt và mới là đủ (không cần phải là mic quá xịn, mấy cái mic mà anh Việt đưa ảnh em có xin tiền bố cũng không cho mua). Em vẫn thu âm bằng những mic nhỏ, nhưng chất lượng rất ổn, âm thanh không hề bị rè, tạp âm rất ít, tiếng nghe trong chứ không méo và tạp như nhiều người nghĩ. Tất nhiên, nếu mic tốt hơn thì âm thanh sẽ hay hơn rất nhiều. Cái mic ở trong ava của em Lê Việt Ngọc Mai thì đáng ngưỡng mộ :x

- Thu âm nên thu trong một môi trường yên tĩnh, nói chung càng yên tĩnh càng tốt. Cái này đối với đa phần các nhà là rất khó vì có ảnh hưởng của tiếng quạt, tiếng người ngoài phố ... Nếu có thể, nên thu âm tại một căn hộ cách biệt với xung quanh, sử dụng điều hòa thay vì quạt (cũng không thực sự cần thiết lắm). Nhà em ở Linh Đàm, không gian yên tĩnh khỏi phải nói rồi. Mặc dù là chung cư nhưng 9h sáng vẫn thu âm rất tốt, tạp âm rất ít.

- Phần mềm nên có chức năng lọc tạp âm. Nếu không lọc được ngay trong lúc thu thì cũng phải khử được nhiễu và tiếng ồn sau khi thu xong. Phần mềm Adobe Audition xử lý việc này khá tốt. Nhiều người ca ngợi Goldwave nhưng em dùng phần mềm này thấy bình thường. Giải thuật xử lý của Audition 1.5 rất tốt (và 2.0 thì tốt hơn) nên nói chung là âm thanh lọc được giữ được 90 - 95% nguyên bản, không bị méo (tốt nhất không nên cho qua xử lý Hiss Reduction vì dễ bị méo mà chỉ dùng Noise Reduction). Nếu chỉnh mức độ reduction từ 100% xuống 95% thì âm thanh dường như còn nguyên. Phần rè nhỏ hoàn toàn có thể bị lấp đi bởi nhạc vì cường độ tối đa của nó có lẽ chỉ vào khoảng -30 dB, vô cùng bé để nghe được.

- Khi thu âm, không nên để volume của mic quá to cũng như sử dụng card âm thanh cũ. Lý do là bởi vì âm thanh dễ vượt quá 0dB - như anh Việt đã nói ở trên, sẽ bị rè (nghe xịt xịt). Card âm thanh mới (kể cả onboard AC97 5.1) có khả năng giới hạn cường độ âm thanh, không để nó vượt quá 0dB. Do vậy, kết hợp các thiết lập này có thể cho một đoạn ghi âm ổn định. Nếu quá nhỏ so với nhạc, có thể tăng âm lượng sau khi thu âm cũng được.

Những điều trên có lẽ đây đó trong bài viết anh Việt có đề cập đến (thậm chí chi tiết hơn), nhưng mà đây là kinh nghiệm của em, cứ viết cho mọi người tham khảo.

 

[Nguyễn Đức Minh (nguyenducminh10L1)]

Cái này hay quá :x Để em làm thử 1 bài )

 

[Nguyễn Vân Trang (trang_van)]

em bi h vẫn dùng Adobe 1.0 có khổ ko >< huhuuhuhu chả bik down ở đâu mà dùng toàn tru-out chời ơi (

 

[Thái Minh Hoàng Hà (Jolly Joker)]

Khi nào rỗi thì gọi anh anh send cho -.- thế ra trước giờ toàn dùng 1.0 à :|

 

[Nguyễn Vân Trang (trang_van)]

dạ ) nhưng mà dùng cái 1.0 với 2.0 khác nhiều ko anh )

 

[Thái Minh Hoàng Hà (Jolly Joker)]

1.0 ko khác nhiều với 1.5, nhưng sang 2.0 thì khác rất nhiều

 

[Nguyễn Thái Anh (biday)]

máy nhà em chỉ tải nổi 1.5 thui, còn con 2.0 cài vào chạy cà giật......

 

[Đỗ Việt (doviet)]

em bi h vẫn dùng Adobe 1.0 có khổ ko >< huhuuhuhu chả bik down ở đâu mà dùng toàn tru-out chời ơi (

Gia sư sờ sờ đây, chả thấy hỏi, kêu ca gì >:/

 

[Lê Kiên Trung (snow_prince312)]

Anh Việt ơi ! Anh giúp em cái hướng dẫn thành 1 file được không ạ?
Còn việc cắt tiếng lấy hơi của mình thì làm ntn ạ?

 

[Phạm Đức Anh (abcxyz1602y)]

Anh Việt cho em hỏi cách tách lời từ 1 bài hát ntn ạ? Em đang dùng Adobe Audition 3.0, nhưng chưa biết thao tác này