Hơ hơ trên đời này thực ra là có cái họ nào là chính xác đâu, người ta đổi họ luôn ý mà. Trong chiến tranh nhiều người đổi họ lắm VD: Võ Văn Kiệt có phải họ Võ đâu.
s.t.:
1) Tin tức
Vũ Thái Hà
Vừa qua tại Hà Nội, Viện nghiên cứu Hán – Nôm thuộc Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia, đã tổ chức Hội thảo khoa học về phả học Việt Nam. 40 tham luận của các nhà Sử học, Dân tộc học ở trung ương và địa phương, của Ban nghiên cứu lịch sử các dòng họ Đỗ, họ Đặng, họ Vũ. v.v…. đã được gửi tới tham gia hội thảo.
Phó giáo sư Trần Lê Sáng (Viện nghiên cứu Hán-Nôm) đã trình bày bản báo cáo: “Những vấn đề bức xúc trong nghiên cứu các loại phả Hán-Nôm”. Bản báo cáo bước đầu phân loại trong gần 300 bộ phả được lưu giữ tại viện Hán - Nôm gồm các thể: Thần phả, thần tích, ngọc phả, ngọc điệp, bảo điệp, hương phả, gia phả, văn phả, phú phả, ca phả, cẩm phả, cầm ca phả, kỳ phả, cổ tiền phả .v.v… đó là những di sản văn hoá quý giá của dân tộc Việt Nam mà các nhà học giả cần đi sâu nghiên cứu.
Tại Hội thảo các nhà khoa học bước đầu phân chia hệ thống phả trong cả nước thành hai loại chính: Quan phả và Tư phả. Quan phả là phả do một cơ quan được nhà nước giao cho việc nghiên cứu biên soạn như việc nhà sử học Hồ Tôn Thốc biên soạn Bộ “Việt Nam thế phả” chép 18 đời họ Hồng Bàng, thời Trần Nghệ Tông (1370- 1372). Tư phả là riêng của các dòng họ, gia đình như: “Văn xã, Lê Tộc thế phả” chép về nhà y học dân tộc cổ truyền Lê Hữu Trác (thế kỷ 18), hoặc “Mộ Trạch thế phả” (ghi về họ Vũ ở Mộ Trạch, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương hiện nay), Bộ “Thanh Trì Bùi Thị gia phả” chép về danh nhân Bùi Huy Bích. v.v…
Ngoài ra còn có các loại hình phả về văn hoá- thể thao hết sức đặc sắc, phong phú như “Việt Nam Tượng Kỳ phả”, “Tượng Kỳ huyền bí cục” nói về các ván cờ của Trạng cờ Vũ Huyền đánh thắng sứ thần nhà Minh tại Thăng Long, triều vua Lê Cảnh Thống (1498- 1504), hay ván cờ của Văn Minh đại học sĩ Trương Đăng Quế thắng sứ thần nhà Thanh tại kinh đô Huế năm 1842.
Hội thảo đặc biệt quan tâm đến cuốn thần phả được lưu giữ ở đền Hùng (tỉnh Phú Thọ) với tên gọi: “Hùng đồ thập bát điệp thánh vương ngọc phả cổ truyền” nói về 18 đời vua Hùng do trực học sĩ Nguyễn Cố soạn vào năm Hồng Đức nguyên niên (1470), Thị độc Viện Hàn lâm Nguyễn Trọng tùng đính năm đầu Hoàng Định (1601). Đây là một trong những tài liệu lịch sử quan trọng giúp cho việc nghiên cứu lịch sử thời các vua Hùng dựng nước của dân tộc.
Tính thống nhất trong đa dạng các tham luận được trình bày ở Hội thảo, của giáo sư Nguyễn Văn Thịnh (Đại học Khoa học xã hội và nhân văn), giáo sư Trần Văn Nghĩa (Viện nghiên cứu Hán-Nôm), giáo sư Phan Văn Các, nguyên Hiệu trưởng Viện Nghiên cứu Hán- Nôm, phó giáo sư triết học Đỗ Tòng, nhà sử học Nguyễn Quang Trung, Viện Sử học Việt Nam). v.v… là sự khẳng định những giá trị to lớn nhiều mặt của Viện nghiên cứu phả học Việt Nam và đặc biệt là việc khai thác những kinh nghiệm nghiên cứu phả học của Trung Quốc, Nhật Bản… tiến tới xây dựng ngành phả học Việt Nam xứng đáng với truyền thống lịch sử 4.000 năm văn hiến của dân tộc.
Bế mạc Hội thảo khoa học phả học Việt Nam (lần thứ nhất), Viện trưởng Viện nghiên cứu Hán- Nôm, Phó Giáo sư Tiến sĩ Trịnh Khắc Mạnh đã khẳng định: một hoạt động thiết thực của lãnh đạo Trung tâm khoa học và nhân văn quốc gia là đã tạo điều kiện cho sự ra đời của một Trung tâm phả học với chức năng, nhiệm vụ điều phối, tổ chức, liên kết các cơ quan và các học giả nghiên cứu về phả học trong và ngoài nước; tạo ra những bước đi cần thiết để tiến tới xây dựng ngành phả học Việt Nam như sự mong muốn của các nhà khoa học và của nhân dân trong nước.
Làng tiến sĩ Mộ Trạch
--------------------------------------------------------------------------------
Ðức Thần Tổ vị Thành hoàng làng Mộ Trạch (Hải Dương) đồng thời là thủy Tổ dòng họ Vũ - ngài Vũ Hồn (804 - 853) được ở ngôi đền nhỏ được xây cất từ năm 1147. Những tài sản gia bảo đặc biệt quí giá còn được lưu giữ cho đến ngày nay: Cuốn gia phả dòng họ Vũ, 12 Ðạo sắc phong của các triều Vua thời phong kiến, và bản Hương ước làng Mộ Trạch soạn thảo từ năm 1776. Những tài liệu đó, đã khẳng định vai trò to lớn của dòng họ Vũ trong quá trình hình thành một làng Tiến sỹ độc nhất vô nhị ở Việt Nam.
Lễ rước bài vị Thành hoàng
ở Mộ Trạch(saigonnet)
Có thể nói công lao lớn nhất của Ðức thần Tổ, vị Thành hoàng làng Mộ Trạch: Vũ Hồn, là mở nền văn, gây dựng đức tính hiếu học cho các thế hệ con cháu. Từ mái trư ờng đầu tiên của thầy Vũ Hồn, các sĩ tử Mộ Trạch kế tiếp nhau lưu danh vào bảng vàng bia đá. Từ năm 1247 khi hai anh em ruột Vũ Hán Bi, Vũ Nghiêu Tá đỗ tiến sỹ đến khoa thi hội cuối cùng dưới triều Nguyễn (1919) có Vũ Khắc Triều là một trong bảy người đỗ cao nhất thì làng Mộ Trạch đã cống hiến cho đất nước 36 tiến sĩ. Nếu kể cả con cháu họ Vũ tỏa đi sinh sống ở khắp mọi miền Tổ Quốc thì trong 9 thế kỷ dưới chế độ phong kiến Việt Nam có 287 vị tiến sỹ họ Vũ đã đăng quang. Ðấy là chưa kể những nhân tài xuất chúng đã góp công lớn vào tiến trình lịch sử vẻ vang của dân tộc... Quả thật nhân tài Mộ Trạch không sao kể xiết!. Chẳng thế mà vua Tự Ðức (1848-1883) một người nổi tiếng thông minh, hay chữ cũng phải thốt lên: "Mộ Trạch nhất gia bán thiên hạ!"- nghĩa là làng Mộ Trạch tài năng bằng nửa cả nước.
Ngày nay con cháu dòng họ Vũ - Mộ Trạch vẫn nối tiếp truyền thống của ông cha, để lại nhiều tấm gương hiếu học, giúp cho Mộ Trạch luôn xứng đáng với danh hiệu "Làng Tiến sĩ". Ông Vũ Quốc ái, cán bộ Ban di tích lịch sử làng Mộ Trạch dẫn chúng tôi đến thăm gia đình ông Vũ Hồng Quang, một trong những điển hình vượt khó để giữ lấy truyền thống hiếu học của quê hương.
Mặc dù đã biết trước ông Quang là thương binh loại nặng nhưng tôi vẫn xót xa khi nhìn thấy hai bàn tay của ông chỉ còn lại hai ngón không nguyên vẹn, và một vết sẹo khá lớn ở trên đầu. Nghe ông Quang kể chuyện suốt 23 năm ròng ông đã dùng đôi tay thương tật đó làm hết nghề sửa chữa xe đạp, điều khiển máy khâu đến nghề xay xát gạo, kiếm tiền nuôi 4 người con ăn học, để cống hiến cho đất nước 1 phó tiến sĩ, 2 kỹ sư, 1 nhà giáo. Tôi thực sự ngạc nhiên và vô cùng khâm phục, bởi có một tấm bằng tốt nghiệp Ðại học cho một đứa con, người mẹ và người cha phải chi một khoản tiền khá lớn, thông thường là vượt quá khả năng thu nhập của một gia đình nông dân có mức sống trung bình.
Theo ông ái thì ở Mộ Trạch còn nhiều tấm gương hiếu học khác mà chỉ cần nghe kể về họ cũng không thể cầm lòng vì xúc động. Gia đình ông Vũ Ðình Mạo làm ruộng thuần túy, chạy ăn từng bữa mà vẫn quyết chí cho cả 3 người con ăn học. Cả ba người con ấy đều vào Ðại học, cùng tốt nghiệp với tấm bằng cử nhân xuất sắc. Gia đình ông Vũ Hoàng Giáp, vợ mất sớm, bản thân ông tàn tật, nuôi 4 người con ăn học thật vô cùng vất vả, gian truân. Vậy mà mấy bố con vẫn tần tảo nuôi nhau cho đến nay cả bốn người con đều đã bước qua giảng đường Ðại học, đều công thành danh toại. Riêng Vũ Hoàng Dương có ba bằng cử nhân: Ngoại thương, Ngoại ngữ và Luật.
Ông ái làm một phép so sánh xưa và nay về chế độ khuyến học khá lý thú: Ngày xưa, Hương ước làng qui định: "Ai đỗ tiến sĩ, trúng tuyển vào Ðông Các hay thăng tước vị quận công, đi sứ nước ngoài về, hoặc là chí sĩ vinh qui thì các giáp chiểu theo dân số trong làng mà thu tiền, gạo, làm cỗ mừng để đón rước. Còn hiện nay, mặc dù thuộc loại quê nghèo, thuần nông, hàng năm địa phương vẫn định ra chế độ khen thưởng thích đáng cho các em học sinh học giỏi hoặc thi đỗ vào các trường Ðại học và Cao Ðẳng. "Giá trị vật chất của các phần thưởng đó không lớn, nhưng đó là "miếng ăn giữa làng", là phẩm giá, uy tín, và danh dự của mỗi gia đình đối với dòng họ, dân làng và xã hội". Những kết quả học hành thi cử ấy được thông báo trên hệ thống truyền thanh của xã, được đưa vào bản báo công đọc trước bài vị của Ðức Thủy tổ Vũ Hồn trong ngày hội làng nhân ngày sinh của Ngài.
Ngày hội làng - mồng 8 tháng giêng âm lịch hàng năm là ngày con cháu họ Vũ từ khắp mọi nơi tìm về quê cha đất tổ. Có những cụ già bại liệt cả hai chân vẫn ngồi trên lưng con cháu ra đình làm lễ. Giáo sư Vũ Khiêu đã hơn 80 tuổi mà năm nào cũng về dự hội và dâng lên Ðức Thành hoàng bài văn tế chan chứa ơn nghĩa dòng tộc, thày trò. Tiến sĩ vật lý nguyên tử Vũ Khắc Thịnh ở Nhật Bản không về được thì viết thư tỏ lòng biết ơn quê hương đã tạo cho anh chí tiến thủ trong học tập ở nước ngoài. Chị Ðặng Vũ Phương Nghi từ Pháp viết: "Những lúc xa quê phải vượt qua bao khó khăn trong cuộc sống, tôi đã tìm ra nguồn nghị lực mới nhờ truyền thống hiếu học của quê hương, nhờ ở niềm tự hào về làng tiến sỹ Mộ Trạch, và tôi đã phấn đấu để đạt bằng được bằng tiến sỹ văn học ở Paris".
Dòng họ thực sự đóng một vai trò không nhỏ trong quá trình hình thành những phẩm chất của con người - qua truyền thống và nền giáo dục trong mỗi gia đình.
