Bản quyền các nguồn tài liệu trên mạng ?

Lê Thu Quỳnh
(katia)

<img src="images/misc/pnkhrts1.gif" align="middle"
Em có 1 vấn đề trăn trở khá lâu rồi, nhưng hôm nay mới có thời gian post bài lên hỏi ý kiến mọi người. Đó là vấn đề bản quyền nguồn tài liệu trên mạng.

Là thế này ạ. Vẫn biết những nguồn tin, những câu truyện lấy từ trên mạng, rồi truyền cho nhau, gửi cho nhau xem, khó mà có thể ghi rõ nguồn gốc được. Tuy nhiên, chúng ta hiện nay đang đà hội nhập, và do đó vẫn luôn khuyến khích ghi rõ nguồn sử dụng trong bất kì hoàn cảnh nào. Và em muốn đặt ra 1 tình huống thế này.

Giả sử có 1 câu truyện khá hay của 1 tác giả trên mạng viết, tất nhiên là dưới 1 cái tên nickname. Có người thấy hay, post nó lên diễn đàn A, và ghi đúng tên nickname của tác giả. Đến 1 người khác, thấy hay, lại lấy, post lên diễn đàn B, và lần này ghi là sưu tầm. Đến người thứ 3, anh ta lại lấy câu truyện này, mang về diễn đàn C của mình, cũng ghi là sưu tầm. Nhưng ở cuối truyện đó, anh ta ghi kèm 1 câu: "Nguồn: diễn đàn C, ghi rõ nguồn nếu bạn sử dụng truyện này"

Ở đây có mốt số điều sai như sau:

+ Diễn đàn A chỉ ghi tên tác giả (nickname) chứ ko ghi rõ nguồn sử dụng ==> điều này em thấy là có thể chấp nhận được ở thời điểm việc kiểm soát trên mạng quá khó khăn.

+ Diễn đàn B chỉ ghi là sưu tầm chứ ko ghi rõ nguồn, tác giả ==> Việc này có thể chưa tôn trọng tác giả lắm. Nhưng cũng giống như trường hợp trên, có thể chấp nhận được.

+ Diễn đàn C, ghi sưu tầm nhưng lại bắt tất cả những ai lấy từ diễn đàn mình, phải ghi rõ từ nguồn C ==> hihi, cái này em rất mong nhận được sự phản hồi, cho ý kiến của mọi người. Nhưng về cá nhân em là em thấy ko thể chấp nhận được.

***
Thực tế là em đã từng mail cho Ban quản lý 1 diễn đàn tương tự như diễn đàn C em vừa nêu ví dụ ở trên. Và họ nhất quyết cho rằng mình đúng. Và giải thích rằng: "Truyện đến tay chúng tôi, chúng tôi đã biên tập, chỉnh sửa cho đẹp và tốt hơn, đấy là công sức của chúng tôi..." (hic, hòm mail của em chả hiểu sao mãi ko vào đuợc nên ko thể trích nguyên văn ra đây :( ).

Đại khái họ cho rằng họ đã chỉnh sửa, biên tập, và do đó họ có quyền cho đấy là của họ. Em có nói rằng việc chỉnh sửa đấy phải có quyền cho phép của tác giả. Có những câu chuyện dịch của nước ngoài, rồi được gửi đi khắp trên mạng thì đã đành 1 nhẽ. Đằng này, có truyện có tác giả hẳn hoi, mà cũng đi đổi tên truyện, rồi chỉnh sửa lăng nhăng, rồi ghi ở đấy là sưu tầm, rồi bắt ng khác nếu muốn copy thì phải ghi rõ nguồn của mình... ==> Em thấy thật là rẻ tiền và vớ vẩn :).

Thôi, các anh các chị và các bạn cứ cho ý kiến của mình đi ạ. Kể ra em cũng hơi bức xúc với cái diễn đàn kia 1 tẹo. Chán cũng chả thèm mail lại cho bên đó nữa. Nhưng ở đây em muốn biết ý kiến khách quan của mọi người. Nó cũng là vấn đề mà em quan tâm thôi. Cảm ơn mọi người ạ :)


:x
 
Lê Thu Quỳnh đã viết:
Em có 1 vấn đề trăn trở khá lâu rồi, nhưng hôm nay mới có thời gian post bài lên hỏi ý kiến mọi người. Đó là vấn đề bản quyền nguồn tài liệu trên mạng.

Là thế này ạ. Vẫn biết những nguồn tin, những câu truyện lấy từ trên mạng, rồi truyền cho nhau, gửi cho nhau xem, khó mà có thể ghi rõ nguồn gốc được. Tuy nhiên, chúng ta hiện nay đang đà hội nhập, và do đó vẫn luôn khuyến khích ghi rõ nguồn sử dụng trong bất kì hoàn cảnh nào. Và em muốn đặt ra 1 tình huống thế này.

Giả sử có 1 câu truyện khá hay của 1 tác giả trên mạng viết, tất nhiên là dưới 1 cái tên nickname. Có người thấy hay, post nó lên diễn đàn A, và ghi đúng tên nickname của tác giả. Đến 1 người khác, thấy hay, lại lấy, post lên diễn đàn B, và lần này ghi là sưu tầm. Đến người thứ 3, anh ta lại lấy câu truyện này, mang về diễn đàn C của mình, cũng ghi là sưu tầm. Nhưng ở cuối truyện đó, anh ta ghi kèm 1 câu: "Nguồn: diễn đàn C, ghi rõ nguồn nếu bạn sử dụng truyện này"

Ở đây có mốt số điều sai như sau:

+ Diễn đàn A chỉ ghi tên tác giả (nickname) chứ ko ghi rõ nguồn sử dụng ==> điều này em thấy là có thể chấp nhận được ở thời điểm việc kiểm soát trên mạng quá khó khăn.

+ Diễn đàn B chỉ ghi là sưu tầm chứ ko ghi rõ nguồn, tác giả ==> Việc này có thể chưa tôn trọng tác giả lắm. Nhưng cũng giống như trường hợp trên, có thể chấp nhận được.

+ Diễn đàn C, ghi sưu tầm nhưng lại bắt tất cả những ai lấy từ diễn đàn mình, phải ghi rõ từ nguồn C ==> hihi, cái này em rất mong nhận được sự phản hồi, cho ý kiến của mọi người. Nhưng về cá nhân em là em thấy ko thể chấp nhận được.

***
Thực tế là em đã từng mail cho Ban quản lý 1 diễn đàn tương tự như diễn đàn C em vừa nêu ví dụ ở trên. Và họ nhất quyết cho rằng mình đúng. Và giải thích rằng: "Truyện đến tay chúng tôi, chúng tôi đã biên tập, chỉnh sửa cho đẹp và tốt hơn, đấy là công sức của chúng tôi..." (hic, hòm mail của em chả hiểu sao mãi ko vào đuợc nên ko thể trích nguyên văn ra đây :( ).

Đại khái họ cho rằng họ đã chỉnh sửa, biên tập, và do đó họ có quyền cho đấy là của họ. Em có nói rằng việc chỉnh sửa đấy phải có quyền cho phép của tác giả. Có những câu chuyện dịch của nước ngoài, rồi được gửi đi khắp trên mạng thì đã đành 1 nhẽ. Đằng này, có truyện có tác giả hẳn hoi, mà cũng đi đổi tên truyện, rồi chỉnh sửa lăng nhăng, rồi ghi ở đấy là sưu tầm, rồi bắt ng khác nếu muốn copy thì phải ghi rõ nguồn của mình... ==> Em thấy thật là rẻ tiền và vớ vẩn :).

Thôi, các anh các chị và các bạn cứ cho ý kiến của mình đi ạ. Kể ra em cũng hơi bức xúc với cái diễn đàn kia 1 tẹo. Chán cũng chả thèm mail lại cho bên đó nữa. Nhưng ở đây em muốn biết ý kiến khách quan của mọi người. Nó cũng là vấn đề mà em quan tâm thôi. Cảm ơn mọi người ạ :)


:x


"Đại khái họ cho rằng họ đã chỉnh sửa, biên tập, và do đó họ có quyền cho đấy là của họ."

:) "quyền" trên miệng, họ có thể nói là có bất kỳ "quyền gì".
Nếu là một tác phẩm, có tác giả, có nội dung rõ ràng, ngay việc chỉnh sửa, không được phép của "tác giả" đã là vi phạm quyền tác giả.

Chưa có thời gian nói nhiều về vấn đề này, cho em Quỳnh vài cái link, để xem tiếp:

http://www.fplc.edu/tfield/cOpyNet.htm

http://creativecommons.org/about/licenses
 
--Vì chuyện này nên tốt nhất là các tác giả không nên quá khiêm tốn mà thiệt thân, cứ ghi rõ tên tác giả. Việt Nam kí công ước tôn trọng bản quyền rồi, có gì dắt nhau ra tòa nói chuyện >:)>:)
--Rõ ràng là nhiều người nhận thức còn quá kém :(:(
 
Nếu VN mà làm chặt thì chắc chắn các hiệu sách sẽ chỉ còn lèo tèo vài quyển để bán. Các nhà xuất bản còn bố láo, nói gì đến forum ???
 
Đại khái họ cho rằng họ đã chỉnh sửa, biên tập, và do đó họ có quyền cho đấy là của họ. Em có nói rằng việc chỉnh sửa đấy phải có quyền cho phép của tác giả. Có những câu chuyện dịch của nước ngoài, rồi được gửi đi khắp trên mạng thì đã đành 1 nhẽ. Đằng này, có truyện có tác giả hẳn hoi, mà cũng đi đổi tên truyện, rồi chỉnh sửa lăng nhăng, rồi ghi ở đấy là sưu tầm, rồi bắt ng khác nếu muốn copy thì phải ghi rõ nguồn của mình... ==> Em thấy thật là rẻ tiền và vớ vẩn .
chỉnh sửa hay là làm biến dạng tác phẩm hay của người khác, giống kiểu sưu tầm bài viết của báo này, sửa lại vài từ, đảo cú pháp câu, rồi gửi cho báo khác lấy tiền nhuận bút í nhỉ :D chả khác mấy :))
 
Chỉnh sửa lần cuối:
--Chuyện bản quyền đang còn nhiều vấn đề tranh cãi lắm. Trong các trường đại học của Mĩ và châu Âu bây giờ sinh viên vào thư viện, thấy câu nào hay trong sách thì đảo cú pháp, thay từ đồng nghĩa, chuyển bị động, chủ động là có thể đưa vào bài làm mà k0 bị sao cả. :D:D
 
Lê Thu Quỳnh đã viết:
Em có 1 vấn đề trăn trở khá lâu rồi, nhưng hôm nay mới có thời gian post bài lên hỏi ý kiến mọi người. Đó là vấn đề bản quyền nguồn tài liệu trên mạng.

Đề tài hay đấy!

Tôi có chú ý là các tờ báo mạng như kiểu "VnExpress", toàn bài đi luộc lại ở những chỗ khác (ko hiểu có được phép, tức là ít nhất có xin phép các nguồn mà họ luộc ko, nhưng rất nhiều bài bị họ xào xáo cho giật gân, sai hẳn ý nguyên thủy), nhưng ở dưới cũng đề là "bản quyền thuộc về VNE, đăng lại phải xin phép và đề rõ nguồn gốc"... hay cái gì đó tương tự.

Tôi có 1 câu hỏi là họ cũng đi thuổng của người khác, mà sao dám coi là của họ nhỉ? Ở Việt Nam có cái luật gì cho những vụ tương tự hay ko?

L.

TB. Nhân đây, xin có một câu hỏi ít nhiều mang tính nguyên tắc: bọn tôi bên này có 1 tờ tuần báo (ít nhiều) văn hóa, nếu muốn đăng lại một bài (truyện ngắn, thơ, bình luận...) trên HAO, thì phải xin phép tác giả và người điều hành forum? Vì tôi đọc thấy bạn Lê Thu Quỳnh có mấy bài hay :)
 
Cái này ở nước ngoài chỉ có lôi nhau ra tòa thì mới biết thằng nào đúng thôi. Trên các forum thì hơi tùy tiện trích dẫn lung tung chứ các báo lớn bây giờ đăng tải đều ghi nguồn cả đấy chứ.
 
Anh (chú ?) Linh :p: sáng nay vừa ngủ dậy đọc được bài anh khen làm vui cả ngày ;).

Theo em thấy thì các báo điện tử của VN dạo này đã có ý thức hơn trong việc ghi rõ các nguồn tin, ghi rõ bài nào là PV của mình viết, cái nào lấy từ nguồn khác, bài nào là dịch... Chỉ có trên các diễn đàn, các website thì vẫn có những tình trạng này diễn ra. Cái này thật sự là khó kiểm soát. Nói chung nó phải phụ thuộc vào ý thức của thành viên, và quan trọng nhất là của người Quản trị mạng đó. Em lấy ví dụ như HAO mình rất chú trọng việc bản quyền, việc nguồn gốc các bài viết. Tối thiểu cũng phải ghi rõ chữ sưu tầm nếu là bài viết lấy từ chỗ khác. Điều này tạo cho các thành viên có ý thức hơn. Từ đó mà nhân rộng ra hơn ;).


Chứ như cái diễn đàn em lấy ví dụ ra đây thì em nói thật là ko chấp nhận được :p. Em thấy nhiều bạn trẻ hiện nay rất hay vào trang www.hoathuytinh.com để đọc các truyện ngắn hay, những bài học hay về cuộc sống... Em thấy những người chịu khó đi sưu tầm truyện về và post lên trang này cũng rất tốt, và đó là 1 ý tưởng hay. Nhưng mà họ ghi rất rõ dưới mỗi 1 câu truyện rằng, nếu muốn copy đi chỗ khác, thì phải ghi rõ nguồn của họ. Việc này em đã rất bất bình, và mail đến cho Ban quản trị diễn đàn đó. Hihi, và họ trả lời em thế này:


Nhu ban noi do, neu lay truyen o 1 noi khac, ban co quyen khong ghi
nguon, nhung neu lay o HTT, chuyen do bat buoc. Muon co bai viet tot,
phai bo cong suc ra, khong phai cu lua 1 website co san roi copy va
copy, va neu cai ly do cung la suu tam, ko nguon goc thi mac suc ma
copy. Neu khong thich ghi nguon co the lay truyen o noi khac can gi
vao HTT lay roi noi la ban khong co quyen bat buoc nguoi ta ghi nguon,
dung khong? Neu truyen HTT khong hay, khong duoc bien soan can than
thi chac khong ai copy. Va HTT cung khong ep bat ky ai copy lai truyen
dang tren website roi quay lai noi tai sao bat ghi nguon. Ban hieu
chu?

HTT bien soan lai hinh thuc, khong phai noi dung, chang co ly do gi de
noi ca. Co le ban lai nham lan nua, sua hinh thuc co nghia la loi
chinh ta, cham phay ro rang, tieng Viet. Ban lam bao co le biet ro,
khong nen dem chuyen nay ra bat loi. Mot dieu nua, ngay ca mot so tac
gia cung co tai HTT, va chinh tac gia con goi mail cam on. Toi tin
rang neu ai co bai viet cua minh tai HTT deu hai long vi nguon goc
(neu co) deu duoc ghi can than, va vi truyen cua ho duoc ton trong.

Co le ban cung nen tham khao them bao Tuoi Tre Online, roi noi voi ho
cung nen bo cai chu TTO truoc moi truyen. Neu ban tim hieu ky, se thay
Tuoi tre cung dang 1 so truyen cua HTT va cung ghi nguon tu HTT, va
nguoc lai, HTT cung vay. Do la mot cach ton trong cong suc cua nhau.

Neu ban biet nguon goc truyen, co the mail cho HTT de them vao, chung
toi luon hoan nghenh.

Than chao.

Em ko biết có phải em là 1 người khó tính không. Nhưng em chỉ ví dụ thế này cho đơn giản này. Em có 1 bài viết (giả sử cho là rất hay đi :p) ở trên HAO. Em post lên HAO là vì em cảm thấy gần gũi và yêu quý những con người ở đây. Rồi 1 ngày đẹp trời nào đó, chẳng may có ai đấy lại thích câu truyện em post đó, vác sang chia xẻ bên diễn đàn www.hoathuytinh.com kia. Bên đấy thấy hay (cứ cho là thế đi ạ :p), đem biên tập lỗi chính tả, câu văn của em (cứ cho là truyện của em có lỗi chính tả đi), rồi ghi vào cuối câu truyện là :

Hoathuytinh.com (Vui lòng ghi rõ nguồn nếu bạn sử dụng truyện này)
Sưu tầm bởi abc, xyz nào đó...

Thế rồi 1 ngày nào đó, em lên tuoitreonline.com và nhìn thấy truyện của em, ghi rõ nguồn lấy là: Hoathuytinh.com (giả sử là truyện của em lại 1 lần nữa đc copy sang tuoitreonline.com đi ạ :p). Như thế rất là vô duyên ;). Vì rõ ràng truyện này là của HAO cơ mà ;)

***

Đấy đại khái lằng nhằng như thế. Em thấy nó vô duyên và ngu ngốc ở chỗ đấy. Ý thức phải xuất phát từ người quản trị mạng. Rồi mới đến các thành viên :). Có rất nhiều các diễn đàn khác ở VN cũng đang mắc lỗi rất nghiêm trọng này (theo em là nghiêm trọng ;) ). Cần phải có ý thức rõ ràng trong việc bản quyền này ;). Đúng ko ạ ? ;)


@ anh Nam :x : bon chen ;;) :p jk :D


:x
 
Thu Quỳnh:

1. Có lẽ gọi "anh" thôi cũng được :)

2. Khen đâu, thật đấy chứ. Như bài "Nơi tình yêu bắt đầu" trong trẻo và đẹp lắm, rất... "tuổi xanh" :)

3. Ý anh nói cũng giống em thôi.

Ví dụ: "Lao Động" có bài A. "VNE" lấy bừa (anh ko tin là họ có xin phép tác giả hoặc "Lao Động"), xào xáo lung tung, đặt tựa đề câu khách, biến thành B. Cho dù, dưới bài B, có đề là (Theo "Lao Động") đi nữa, thì việc "VNE" coi đó là bài của mình, bảo là ai trích thì phải đề nguồn "VNE", theo anh cũng vớ vẩn ko khác gì ví dụ em đưa ra, về "HoaThuyTinh".

4. Trở về câu hỏi (riêng) mà anh nêu ra ở mess trước, nếu em cho phép anh đăng bài của em, chắc chắn anh sẽ đề: (Lê Thu Quỳnh, HAO).

Phải ko em? :)

L.
 
Thu Quỳnh làm báo ở nhà, thử lưu ý vụ này giùm anh :)

Nhiều khi muốn xác minh nguồn gốc một bài viết trước khi đăng cho nó "lịch sự", cũng khó. Ví dụ bài viết sau: "Ai sẽ "thắt dải ruy-băng vàng trên cây sồi già"?" (về scandal cá độ mới đây)

Sau một hồi tìm trên Net thì thấy là nó được đăng ở mộ số địa chỉ như sau (kèm lời dẫn về nguồn gốc):

* Tiền Phong: http://www.tienphongonline.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=33049&ChannelID=11 (Bảo Hân, Công an Nhân dân)

* Công an Nhân dân: http://www.cand.com.vn/vi-VN/vanhoathethao/tanman/2005/12/67481.cand (Bảo Hân)

* Dân Trí: http://www.dantri.com.vn/The-Thao/2005/12/94945.vip (Theo Bảo Hân, Người Lao Động)

* SaigonNews: http://www.saigonnews.com.vn/snc/content/view/full/43976 (Theo Tiền Phong)

* Người Lao Động: tìm chưa thấy bài :)

Vậy thì bài này nguồn thực là ở đâu? :)

L.
 
Theo em biết thì hiện nay chưa có quy chế gì về vấn đề này cả anh ạ. Trong luật báo chí Việt Nam thì thậm chí còn chẳng có quy định nào về vấn đề bản quyển các bài báo. Nó dựa vào đạo đức của người làm báo, sự tự giác và ý thức của họ thôi ạ. Nhưng tiếc rằng việc này hiện nay bị coi nhẹ quá. Ở các trường đào tạo về báo chí (ví dụ như bên khoa Báo chí của bọn em), các giảng viên cũng đang cố gắng đưa những tư tưởng về làm báo chuyên nghiệp của nước ngoài vào giảng dạy, với hy vọng là sinh viên sẽ có ý thức hơn trong mọi việc ;). Hì, Báo chí VN vẫn bị coi là thiếu tính chuyên nghiệp, từ việc thiết kế, maket cho tờ báo, đến việc đưa thông tin, quản lý thông tin, hay là tên tác giả (tên thật, bút danh...) mà ạ ;)


Quay lại bài viết anh Linh lấy làm ví dụ. Công nhận là chẳng biết đâu mà lần. Trích nguồn linh tinh lộn xộn. Và em cảm giác như chính tác giả bài viết (và nhiều người khác nữa) cũng tặc lưỡi cho qua những trường hợp này. Vì ai cũng nghĩ đây là tình trạng chung rồi, chẳng thể khắc phục được. Thậm chị, ghi được cái tên tác giả ở đấy là tốt lắm rồi :). Hì, cái này chính là ý thức của mỗi người, mà em nghĩ là chính các tòa soạn báo, những người lãnh đạo cần phải nêu rõ tôn chỉ mục đích, xử lý nghiêm, thì sẽ tạo được ý thức cho mọi người hơn ;)

Còn bài viết kia thì chắc là của Bảo Hân đăng trên Công An nhân dân thôi ;). Em đoán thế ;) :p.


:x
 
Chỉnh sửa lần cuối:
Lê Thu Quỳnh đã viết:
Theo em biết thì hiện nay chưa có quy chế gì về vấn đề này cả anh ạ. Trong luật báo chí Việt Nam thì thậm chí còn chẳng có quy định nào về vấn đề bản quyển các bài báo. Nó dựa vào đạo đức của người làm báo, sự tự giác và ý thức của họ thôi ạ. Nhưng tiếc rằng việc này hiện nay bị coi nhẹ quá. Ở các trường đào tạo về báo chí (ví dụ như bên khoa Báo chí của bọn em), các giảng viên cũng đang cố gắng đưa những tư tưởng về làm báo chuyên nghiệp của nước ngoài vào giảng dạy, với hy vọng là sinh viên sẽ có ý thức hơn trong mọi việc ;). Hì, Báo chí VN vẫn bị coi là thiếu tính chuyên nghiệp, từ việc thiết kế, maket cho tờ báo, đến việc đưa thông tin, quản lý thông tin, hay là tên tác giả (tên thật, bút danh...) mà ạ ;)

Quay lại bài viết anh Linh lấy làm ví dụ. Công nhận là chẳng biết đâu mà lần. Trích nguồn linh tinh lộn xộn. Và em cảm giác như chính tác giả bài viết (và nhiều người khác nữa) cũng tặc lưỡi cho qua những trường hợp này. Vì ai cũng nghĩ đây là tình trạng chung rồi, chẳng thể khắc phục được. Thậm chị, ghi được cái tên tác giả ở đấy là tốt lắm rồi :). Hì, cái này chính là ý thức của mỗi người, mà em nghĩ là chính các tòa soạn báo, những người lãnh đạo cần phải nêu rõ tôn chỉ mục đích, xử lý nghiêm, thì sẽ tạo được ý thức cho mọi người hơn ;)

Còn bài viết kia thì chắc là của Bảo Hân đăng trên Công An nhân dân thôi ;). Em đoán thế ;) :p.

:x

Hihi, nhiều khi người viết có làm được gì đâu? Kêu ca thì chả ai nghe. Kiện cáo thì ai xét? :) Anh có bạn bè viết báo, văn chương... ở nhà, họ kêu thường xuyên là hay bị "VNE" xào xáo lời lẽ họ đến độ ko nhận ra nữa, mà có ai thèm hỏi họ đâu.

Chuyện này quy cho là "thiếu chuyên nghiệp" thì nhẹ quá. Cái chính là đạo đức làm báo rất tệ...

L.
 
Back
Bên trên