Phùng Quán

Nguyễn Hữu Cầu
(cau)

New Member
Nhân đọc thấy mấy câu thơ của Phùng Quán nên nhớ đến ông. Phùng Quán nổi tiếng từ thơ, nhưng tác phẩm đầu tiên tớ đọc của Phùng Quán không phải thơ mà là truyện "Tuổi thơ dữ dội". Ngày đấy bé, không nhìn thấy những cái cao đẹp, vĩ đại (bây giờ cũng thế :D), chỉ thấy rất thích vì truyện viết về một thời chiến tranh cách đây đã lâu mà thấy rất gần và tình cảm rất thật, đặc biệt là con người trong những hoàn cảnh đầy khó khăn khổ ải vẫn vui vẻ và kiên cường một cách nhẹ nhàng bình dị để đương đầu và vượt qua những thời điểm gian khó. Lúc đấy chưa bao giờ nghe đến tên Phùng Quán. Tớ nghĩ: truyện này hay, bác này chưa nghe bao giờ, chắc chỉ viết mỗi cuốn này. Ngửi văn, tác giả có vẻ là người nhiều buồn ít vui và có khí tiết. Sau này đọc thêm một số, thích nhân cách cùng sự vững vàng của Phùng Quán.



Lời Mẹ Dặn


Tôi mồ côi cha năm hai tuổi
Mẹ tôi thương con không lấy chồng
Trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải
Nuôi tôi đến ngày lớn khôn.

Hai mươi năm qua tôi vẫn nhớ
Ngày ấy tôi mới lên năm
Có lần tôi nói dối mẹ
Hôm sau tưởng phải ăn đòn.

Nhưng không, mẹ tôi chỉ buồn
Ôm tôi hôn lên mái tóc

- Con ơi
trước khi nhắm mắt
Cha con dặn con suốt đời
Phải làm một người chân thật.

- Mẹ ơi, chân thật là gì?
Mẹ tôi hôn lên đôi mắt
Con ơi một người chân thật
Thấy vui muốn cười cứ cười
Thấy buồn muốn khóc là khóc.
Yêu ai cứ bảo là yêu
Ghét ai cứ bảo là ghét
Dù ai ngon ngọt nuông chiều
Cũng không nói yêu thành ghét.
Dù ai cầm dao dọa giết
Cũng không nói ghét thành yêụ

Từ đấy người lớn hỏi tôi:
- Bé ơi, Bé yêu ai nhất?
Nhớ lời mẹ tôi trả lời:
- Bé yêu những người chân thật.

Người lớn nhìn tôi không tin
Cho tôi là con vẹt nhỏ
Nhưng không ! những lời dặn đó
In vào trí óc của tôi
Như trang giấy trắng tuyệt vờị
In lên vết son đỏ chóị

Năm nay tôi hai mươi lăm tuổi
Đứa bé mồ côi thành nhà văn
Nhưng lời mẹ dặn thuở lên năm
Vẫn nguyên vẹn màu son chói đỏ.
Người làm xiếc đi giây rất khó
Nhưng chưa khó bằng làm nhà văn
Đi trọn đời trên con đường chân thật.

Yêu ai cứ bảo là yêu
Ghét ai cứ bảo là ghét
Dù ai ngon ngọt nuông chiều
Cũng không nói yêu thành ghét
Dù ai cầm dao dọa giết
Cũng không nói ghét thành yêụ
Tôi muốn làm nhà văn chân thật
chân thật trọn đời
Đường mật công danh không làm ngọt được lưỡi tôi
Sét nổ trên đầu không xô tôi ngã
Bút giấy tôi ai cướp giật đi
Tôi sẽ dùng dao viết văn lên đá.


Hôn


Trời đã sinh ra em
Ðể mà xinh mà đẹp
Trời đã sinh ra anh
Ðể yêu em tha thiết

Khi người ta yêu nhau
Hôn nhau trong say đắm
Cón anh, anh yêu em
Anh phải ra mặt trận

Yêu nhau ai không muốn
Gần nhau và hôn nhau
Nhưng anh, anh không muốn
Hôn em trong tủi sầu

Em ơi rất có thể
Anh chết giữa chiến trường
Ðôi môi tươi đạn xé
Chưa bao giờ được hôn

Nhưng dù chết em ơi
Yêu em anh không thể
Hôn em bằng đôi môi
Của một người nô lệ.



Tôi Chỉ Viết Trên Giấy Có Kẻ Giòng


Từ ngày mới tập viết
Nay gần trọn đời văn
Số chữ tôi đã viết
Có thể phủ kín cồn Giã Viên...

Một niềm yêu tôi không đổi thay
Một niềm tin tôi không thay đổi
Viết trên giấy có kẻ giòng.

Là nhà văn
Tôi đã viết suốt ba mươi năm
Là chiến sĩ
Tôi là xạ thủ cấp kiện tướng trung đoàn
Tôi có thể viết như bắn
Trên giấy không kẻ giòng
Nhưng tôi vẫn viết trên giấy có kẻ giòng
Như cái thuở vỡ lòng tập viết

Với nhiều người
Giấy không kẻ giòng dễ viết đẹp
Nhưng với tôi
Không có gì đẹp hơn
Viết ngay và viết thẳng.

Là nhà văn
Tôi yêu tha thiết
Sự ngay thẳng tột cùng
Ngay thẳng thủy chung
Của mỗi giòng chữ viết.

Nhưng là nhà văn và xạ thủ
Tôi biết
Khó vô cùng bắn trăm phát trúng cả trăm
Và càng khó hơn
Viết trọn một đời văn
Giòng đầu thẳng ngay như giòng cuối
Khi bàn tay đã đuối
Khi tấm lòng đã mỏi
Khi con mắt bớt trong
Khi dũng khí đã nguội

Trang giấy có kẻ giòng
Giúp các bé vỡ lòng
Và nâng đỡ các nhà văn
Viết ngay và viết thẳng
Ngay thẳng thủy chung
Từ giòng đầu đến giòng cuối!
 
Chỉnh sửa lần cuối:
Còn bài này nữa anh Cầu ơi :D

Tôi Yêu

Trái tim tôi như trái cây bị dập nát
Rụng xuống từ cành cao
Tình tuyệt vọng là ngọn sào
Chọc cho trái cây rụng xuống...
Trái cây rụng
Vẫn mơ giấc mơ... hoang tưởng
May ra được gót chân em dẫm nát
Ðể trước khi tan vào bụi đất
Còn được hôn gót chân yêu...
Nhưng em la lối phàn nàn:
- Gian phòng tôi nóng thiêu như sa mạc
Anh đến ngồi quá lâu
Càng thêm nóng bức!
Anh thở như người sắp chết khát
Chút khí trời ít ỏi của tôi!
Quá đau khổ
Tôi hóa thành lì lợm
Tôi xin em bớt giận...
Nếu không được ngồi
Thì tôi xin đứng
Cùng với cây chổi em dựng ở xó nhà
Nếu không được thở...
Tôi sẽ nín thở
Như cái ngày còn đi chăn trâu cắt cỏ
Tôi suýt chết dưới đáy giếng làng
Vì mãi lặn mò con cá bống thần cô Tấm bỏ quên...
Em giận dữ la lên:
- Ðứng trong xó nhà cũng không được đứng!
... Thì tôi xin ra đứng trước hiên...
- Ðứng trước hiên cũng không được đứng!
... Thì tôi xin ra đứng đầu đường
Tôi nhìn vào khung cửa nhà em
Môi rát bỏng những lời yêu thương...
- Ðứng đầu đường cũng không được đứng!
Lời yêu thương cũng không được nói!
...Thì tôi xin chết!
Nhưng tôi không nói lời vĩnh biệt
Vì tôi tin tôi sẽ hồi sinh...
Dù hỏa táng
Dù chôn chín tầng đất
Trái tim dập nát của tôi vẫn thắm một khối tình!
 
Chỉnh sửa lần cuối:
:)) Tự nhiên đọc bài này lại chợt nhớ đến bài "sao dạo này em chỉ thích ăn xôi"
 
:D Thì ăn xôi hehe :p

Buổi sáng đi làm về nếu mà em chưa nấu cơm
Anh sẽ quẳng ba lô và anh lăn vô bếp
Anh không mắng em đâu, anh chỉ mắng hũ nếp
Sao dạo này anh cứ thích ăn xôi
Anh không mắng em đâu, anh chỉ la bầu đường
Răng mà kì ni anh cứ thèm cháo ngọt thường thường
Anh không mắng em đâu, anh chỉ leo lên giường
Răng mà kì ni anh cứ thèm ngủ trường trường
 
Hồi xưa đọc "tuổi thơ dữ dội" chỉ ao ước một ngày cuốn tiểu thuyết đó được dựng thành phim sống động,chân thực.Bộ phim cũ dựng chưa thật sự đạt lắm.Mà Thủy Anh biết nhiều thơ nhỉ?
 
Tạ

Ngày ra trận
Tóc tôi còn để chỏm
Nay trở về
Đầu đã hoa râm...
Sau cuộc trường chinh ba mươi năm
Quỳ rạp trán xuống đất làng
Con tạ...

Con tạ đất làng quê
Thấm đẫm máu bao anh hùng đã khuất
Không ngọn cỏ nào không long lanh nước mắt
Không lá cây nào không mặn chát gian lao !

Con tạ ơn cha
Đã yêu đằm thắm mẹ con
Con tạ ơn mẹ
Đã sinh con đúng lúc
Con tạ trời
Tạ đất
Đã mưa thuận gió hoà đêm mẹ lên giường sinh
Con tạ bà mụ vườn
Tạ lưỡi liềm cùn cắt rốn
Đã đỡ con ra đời
Vẹn toàn, sung sức...

Con tạ
Manh chiếu rách con nằm
Con tạ
Bát cơm nghèo mẹ con ăn
Con tạ
Câu dân ca mẹ con hát....
Tất cả thành sữa ngọt
Nuôi con ngày trứng nước...
Để hôm nay con được sống
Được lớn khôn...

Được chiến đấu hết mình
Vì tự do của Tổ Quốc
Được ca hát hết mình
Tổ Quốc thành thơ !
 
Sám hối

Quỳ rạp trán trước đền Diệp lục
Tôi tạ tội cùng cỏ cây
Tôi đã mắc phải nhiều trọng tội:

Khổ đau cuộc đời mà tôi phải nếm trải
Tôi chưa đủ gan nếm trải đến tận cùng
Tôi chưa đủ tình thương
Để thương tất cả những gì cần được thương...
Tôi xin được trừng phạt !

Hãy đội lên đầu tôi một vành - gai - nước - mắt
Đóng đinh câu rút tôi lên thập - tự - tình - yêu

Hỡi bạn hữu thân sơ !
Trước khi mỉm cười với tôi
Hãy quất lên lưng trần tôi ngọn roi thương khó

Một trăm năm sau
Tôi sẽ rời thập tự
Với tấm lòng và mắt trẻ sơ sinh
 
Thơ chơi

Bạn thương tôi nghèo
Tôi giàu kinh khủng !
Hồ Tây tôi kia !...
Ngàn trượng sóng
Tam Đảo núi tím dựng bình phong
Một dãy Ba Vì mây thêu nắng...

Chim mòng chim két dăm chục vạn
Cuối thu chim về dỡn với sóng
Cá lớn cá bé thả nuôi chim
Tôi ngồi chòi cao mặc sức ngắm !

Một ngày tôi hết nửa ngày say
Nằm dài chiếu vầu ngắm trời mây
Hứng lên múa bút, thơ lên cót
Thơ rượu, thơ tình, thơ cỏ cây
 
Xưng tụng cây chổi( Tặng nam nữ công nhân vệ sinh trên khắp thế gian )

..." Tôi muốn làm những câu thơ
Cục cằn như cái chổi
Quét dọn sạch sành sanh rác rưởi "...
( Trích " Thi sĩ và công nhân " đăng trong " Giai phẩm mùa xuân " 1956 )


Không rõ nguyên cớ gì
Tôi có một nỗi ghê tởm mênh mông
Với mọi loài rác rưởi
- Rác rưởi làm tôi buồn nôn
- Rác rưởi làm tôi tức giận đến nổi khùng !
Có lẽ từ ngày còn trong bụng mẹ
Tôi đã nhiễm tính khí của Người
Sống sạch
Mẹ tôi sống sạch đến khó tin
Người sống sạch đến tột cùng của sự sạch
Ba mươi năm không gặp con
( Mà lại là con một )
Nhắm mắt, Người chỉ để lại một lời trăng trối :
" Hãy chôn mẹ trên một vùng đất sạch
Dù cho xa chót núi đầu nguồn..."

Tôi được nhiều địa phương mời đến đọc thơ
Hễ được bồi dưỡng chút tiền còm
Là tôi tìm ngay ra chợ
Chọn mua chổi
Như các cô gái đến tuổi lấy chồng
Chọn mua quần áo, phấn son...

Ba mươi năm qua đi xa về gần
Quà tôi tặng bạn hữu, người thân
Độc một món quà CHỔI !
Như những tỷ phú tích trữ vàng
Tôi tích trữ chổi !
Trong nỗi kinh khiếp mênh mang
Một ngày nào đó chợ búa thế gian
Không nơi nào bán CHỔI !

Như những tay sành ăn
Thuộc lòng các cửa hàng đặc sản
Tôi thuộc lòng đặc sản chổi các địa phương....
Miền Tây, miền Đông châu thổ sông Cửu Long
Chổi tàu cau, cọng dừa hình giẻ quạt
Quãng Ngãi, Quảng Nam: Chổi chít
Thừa Thiên, Quảng Trị: Chổi rành
Chổi xể: Quảng Bình
Phú Thọ, Tuyên Quang: Chổi cọ
Kinh Bắc, Thái Bình: Chổi lông, chổi rơm
Yên Bái, Cao Bằng: Chổi mây, chổi giang...

Nếu kiếp sau tôi được tái sinh
Tôi nguyện ước tái sinh làm cây chổi
Một cây chổi không cùn, không mòn
Một cây chổi quét dọn, bền gan...

Nếu đất nước thành lập Nhà - xuất - bản - Chổi
Tôi tình nguyện làm biên tập viên không lương
Tôi sẽ phấn đấu đạt chức trưởng phòng biên tập
Niềm mộng mơ ám ảnh đời tôi
( Nói ra xin các bạn đừng cười...)
Một ngày nào trên trang tư báo hàng ngày
Mục tin buồn:
" Nhà thơ Phùng Quán
Vừa được đề bạt " quyền " Phó Giám Đốc nhà xuất bản Chổi
Nhiễm độc hại môi trường công tác
Bạn hữu, gia đình tận tình cứu chữa
Nhưng đã từ trần
Ngày...tháng...năm
Tưởng lệ lòng trung thành với " Sự nghiệp chống rác rưởi"
Ban lãnh đạo cắt " quyền " cho nhà thơ
Đồng truy tặng huân chương cao quý:
Huân Chương " Cây Chổi hạng Ba."
 
Trầm
Thoạt nhìn tưởng củi mục
Cháy lên mới thấy thơm
Kiếp trước trầm đích thực
Anh hùng và thi nhân
 
Cây xương rồng

Cây chi cây lạ lùng
Không cành cũng không lá
Toàn những thân với thân!
Mà thân thì dựng ngược
Như gậy gộc nghĩa quân
Toàn những góc với cạnh
Lại tua tủa gai chông!

Nhựa độc hơn bọ nẹt
Gai buốt nhọn hơn gươm
Người nghèo đem luộc kỹ
Ăn lại lành thay cơm!

Mọc lên từ cát lửa
Hồn vẫn xanh mát trong
Che chở người lương thiện
Trộm cướp đều ngại ngùng
Tên như một biểu tượng
Đời gọi cây xương rồng...

Xương Rồng ơi Xương Rồng!
Anh có thật xương rồng?
Hay xương người nghĩa khí
Ngã xuống rồi hoá thân?...
 

Di chúc chiến sĩ

( Quyết tâm thư trong trận công đồn diệt viện Phò Trạch-Thừa Thiên)

Nếu tôi chết
Xin các đồng chí đừng đưa tôi đi đâu hết cả
Hãy chôn tôi nơi chính tôi đã ngã !

Dù đồng xanh hay giữa núi đồi
Dù bãi lầy, trảng cát xương rồng gai
Hay ngay bên rệ đường tôi nằm phục kích
Mà không ngày nào đinh giầy và xích xe tăng địch
Không xéo giày lên phần mộ của tôi
Dù thế đi nữa, các đồng chí ơi
Cũng đừng đưa tôi đi đâu hết cả
Hãy hôn tôi nơi chính tôi đã ngã !

Để mát dạ những người đã khuất
Người ta thường trồng cây đẹp rủ bóng lên nghĩa trang
Nhưng quanh mộ tôi
Xin đừng trồng bạch đàn, liễu biếc hay thuỳ dương
Hãy trồng cho tôi một nghìn mũi chông nhọn hoắt
Mỗi mũi chông đều nhớ tẩm thứ thuốc độc mạnh nhất !

Viếng mộ tôi, xin đừng đốt hương
Hãy đốt cho tôi ngọn lửa đốt đồn
Khắp cả quê hương đều ngó thấy
Soi sáng hết những nơi nào máu nhân dân đang chảy
Nếu phần mộ tôi là vị trí tốt để đánh mìn
Xin các đồng chí đừng do dự gì hết cả
Hãy đào mộ tôi lên !
Quẳng xác tôi đi !
Và thay vào đó cho tôi một trăm cân thuốc nổ !

Xin các đồng chí đừng đưa tôi đi đâu hết cả
Hãy chôn tôi nơi chính tôi đã ngã !
 
Say

Rượu là bậc thiên tài tạo nên ảo tưởng

Tăm tăm tình bạn
Chếnh choáng tình đời
Líu lưỡi tình người
Nôn nao thân phận!...

Chiếu rách ta ngồi
Lắc lư thuyền sóng
Cái giường long mộng
Một giòng sông trăng...

Ta cũng Lý Bạch !
Vồ trăng đáy sông
Mạn thuyền vừa cúi
Râu tóc bỗng lừng
Mắm tôm, chanh, ớt...
Trăng ta vồ được
Một mảnh ni lông !
Ta hơn Lý Bạch
Ta vồ được trăng !
Trăng ta đem gói
Nào dồi nào lòng...

Bên ta mỹ nữ
Mặt hoa che đàn
Ta Bạch-Cư-Dị !
Khách bến Tầm Dương..
Tư mã Nghi Tàm
Lệ đầm áo rách
Câu thơ bị biếm
Mềm môi ngâm tràn

Giai nhân ! Giai nhân!
Mặt hoa ửng đỏ
Vì cảm thơ ta
Hay vì men lửa
Nghiêng đàn tỳ bà
Trăng rọi mặt hoa...

Ta nhìn xuống mâm
Lòng dồi như vét...
Vừng trăng nhoe nhoét
Một đống tỳ bà !
Ta nhìn giai nhân
Té mụ nạ giòng
Ta quen biết cũ
Nghiêng đàn tỳ bà
Té ra bát đũa
Tay gắp miệng và...

Ha ha, ha ha !
Cười đâu ta khóc...
Ta cười Lý Bạch
Cười giòng sông trăng
Cười Bạch Cư Dị
Cười bến Tầm Dương
Ta cười giai nhân
Mặt hoa che đàn...
Ta cười thân ta
Thiên sinh ngã tài...(1)
Mà ta vô ích
Vô ích ! vô ích !
Ta cười rượu xoàng
Uống hoài vẫn tỉnh!...

(1)Thơ Lý Bạch : Thiên sinh ngã tài tất hữu dụng
 
Hoa Sen

"Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn "


Mặc cho câu ca được cả nước lưu truyền
Và đời vẫn tin là ca ngợi phẩm chất của sen.
Nhưng tôi không thể nào tin được
Câu ca này gốc gác tự nhân dân
Bởi câu ca sặc mùi phản trắc
Của những phường bội nghĩa vong ân !

Vốn con cái của giai cấp cùng khổ
Chúng chòi lên cuộc đời quyền lực vàng son
Nghĩ đến cha mẹ chúng xấu hổ
Chúng mưu toan giấu che từ bỏ
Nói xa gần chúng mượn chuyện sen
....Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
Tất cả là trong cái chữ " gần "
Chỉ một chữ mà ta thất gan thấu ruột
Những manh tâm bội nghĩa vong ân.

Bùn với sen đâu phải chuyện gần ?
Chính là sen mọc lên từ trong đó
Gốc của sen là thăm thẳm bùn đen
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh...
Tất cả, tất cả, tất cả !...
Là do bùn hôi nuôi dưỡng
Ngay cả hương thanh khiết ta đặt lên bàn thờ cúng
Cũng là xương thịt của bùn tanh !
Như nhân dân
Gian truân, thầm lặng, vô danh
Đã sinh ra vĩ nhân, anh hùng, nghệ sĩ...

Nhân danh bùn
Nhân danh sen
Tôi đề nghị:
Đuổi câu phản trắc này khỏi kho báu dân gian !
 
Đói

Trong trăm nghìn nỗi đói
Tôi nếm trải cả rồi
Tôi chỉ kinh khiếp nhất
Là nỗi đói tình người
 
Back
Bên trên