Hàng không dân dụng: Airbus vs. Boeing

[Trần Bằng (Tran_Bang)]

Trên diễn đàn cũ đã có một loạt bài khá đầy đủ, giới thiệu gần như toàn bộ các loại máy bay dân dụng gần đây. Phần lớn máy bay thuộc hai hãng Airbus (châu Âu) và Boeing (Mĩ).
Hiện nay gần như chỉ còn hai hãng này sản xuất máy bay thương mại (Nga chiếm thị phần quá nhỏ). Về hãng Airbus, sau thời điểm 11/9, Airbus đã ít bị ảnh hưởng hơn và chiếm được ưu thế trên thị trường (hơn 50% thị phần năm 2001). Gần đây Boeing mới cho xuất xưởng loại máy bay mới nhất, Boeing 777-300ER. Theo quảng cáo của Boeing, loại này có nhiều tính năng vượt trội so vơi loại hiện đại nhất hiện nay của Airbus là A340-500/600 (tat nhiên giá cũng đắt hơn, 200 triệu so với 150 triệu $).
Hiện tại, trong khi Boeing sa thải khoảng 30 000 nhân công thì Airbus vẫn tiếp tục tuyển dụng cho dự án A380, loại máy bay hai tầng siêu lớn. Như vậy trong tương lai Airbus có vượt qua được Boeing (ít nhất là mặt kĩ thuật, công nghệ sản xuất)?

 

[Nguyễn Mạnh Hải (suakidz)]

Chào bác Trần Bằng,

Câu hỏi của bác rất hay. Em không hiểu rõ lắm về cuộc chiến của Airbus và Boeing nhưng đây có 1 câu trích có thể đem ra bình luận để đi tới câu trả lời cho câu hỏi của bác:

The Boeing BWB family can put the Airbus product line at a severe competitive disadvantage. This possibility has not been lost on Airbus. Discussions with a leading airline marketing consultant confirmed that Airbus feels threatened by the prospect of a Boeing BWB.

Source: http://www.geocities.com/witewings/bwb/competitors.html#airbus

Ở đây chắc nhiều người cũng đã biết: The Boeing BWB là kiểu máy bay Blended-Wing Body Một số thông tin về kiểu dáng có tính Cách mạng nếu áp dụng cho ngành hàng không dân dụng này ( đối với quân sự thì nó đã là chuyện đời thường rồi ) các bác có thể xem thêm ở đây:

http://oea.larc.nasa.gov/PAIS/BWB.html

Như bác Bằng đã nói, Airbus đang phát triển mạnh về kỹ thuật, với dòng Airbus A380, và lần đầu tiên Airbus đã vượt qua Boeing về thị phần, bán được khoảng 300 máy bay, mặc dù trong 3 năm trước Airbus chỉ bán được không = 1 nửa so với Boeing. Chính chiếc A380 với khả năng giảm chi phí vận hành 15% so với Boeing 747 là con bài chiến lược của Airbus trong cuộc chiến 1 mất 1 còn này. Việc phát triển, cải tiến và tối ưu hóa các kiểu máy bay dân dụng truyền thống khó có thể đưa Boeing quay trở lại vị trí thống trị được, ngay cả với chiếc Boeing 777-300ER mới ra lò. Chính vì thế có lẽ Boeing cần một cuộc cách mạng tạo ra một chiếc máy bay khác hoàn toàn về cơ bản chăng? Và Chiếc Blended Wing có phải là chìa khóa cho cánh của mới không?

Mình xin vắn tắt một số tính năng vượt trội của kiểu dáng Blended-Wing Body theo tờ Business Week:

Về mặt khí động học: Do kiểu dáng đặc biệt chiếc Blended Wing ít bị áp lực kép xuống hơn nhiều so với chiếc Airbus.
Chi phí xây dựng: Chi phí xây dựng 1 chiếc Blended Wing cho lượng hành khách bất kể 250 hoặc 450 đều có thể rẻ hơn 25% so với Airbus
Chí phí vận hành: Có thể tiết kiệm 32% xăng tính theo 1 ghế / 1 dặm so với các kiểu máy bay thông thường hiện hành
Trọng lượng và khởi động: Nhẹ hơn 18% và tiết kiệm 27% lực
đẩy hơn.
Tính tương thích: Khác với A380, chiếc Blended Wing hoàn toàn tương thích với hệ thống vận hành (chuyển hành lý v.v. ) trong các sân bay truyền thống. Đồng thời nó hoàn toàn có thể được chế tạo trong xưởng của Boeing mà không cần phải đòi hỏi xưởng mới.

Ngoài ra Blended Wing rộng rãi hơn, cho phép chỗ để duỗi chân dài hơn. Nó còn có thể đóng vai trò tiếp xăng cho những chiếc máy bay khác ( tiếp cho 3 chiếc 1 lúc!!! ). Và vì tiềm năng quân sự này, chính phủ có thể trợ cấp chi phí nghiên cứu chế tạo cho Boeing.

Tuy nhiên một số điểm bất lợi là: Kiểu dáng khác lạ, hành khách có thể không thích, ít ghế có cửa sổ nhìn ra ngoài, khi cất, hạ cánh, lên cao hay rẽ có thể sẽ rung và chấn động mạnh hơn máy bay khác. Đồng thời việc điều khiển lái cũng khó và phức tạp hơn. Và cuối cùng vật liệu chế tạo sẽ khó khăn và có thể rất đắt.

Một điểm đáng lưu ý là các nhà lãnh đạo của Boeing hoàn toàn thờ ơ với việc nghiên cứu đưa vào thực thi việc chế tạo Blended Wing. Mặc dù sức ép từ phía Airbus, các cổ đông và khách hàng khá lớn nhưng họ vẫn không tỏ ra tự tin vào chiếc Blended Wing, trong khi đó lại có ý quay sang tập trung vào thị trường máy bay cho quân sự và hàng không vũ trụ. Về phía các hãng hàng không thì đã có 4 hãng Lufthansa, FedEx, Singapore Airliné và United Airlines rất hồi hộp chờ đợi được nghe diễn giải về tiềm năng của Blended Wing và mong Boeing sẽ đưa nó lên ưu tiên hàng đầu.

Một số tin cho rằng lý do các nhà lãnh đạo Boeing chưa quan tâm hay cố tình thờ ơ là vì "tự ái" với sự thật là công nghệ cho chiếc Blended Wing là ý tưởng của McDonnell Douglas mà Boeing thừa kế khi 2 công ty hợp nhất năm 1997.

Nhận định chung cho rằng Boeing rất nên đưa thảo luận về Blended Wing này ra công chúng, trước khách hàng để khẳng định tiềm năng của nó và hưa hẹn những hợp đồng đặt hàng tương lai đầu tiên cho Blended Wing.

Trên đây là một vài ý em tóm lại trong bài viết The battle over a radical new plane trong tạp chí Business Week. Nếu ai muốn đọc trọn bài thì em sẽ gửi cho nhé, vì muốn đọc phải có subscription mà.

Với những ý trên, câu trả lời ( cho câu hỏi của bác Bằng ) có lẽ phụ thuộc rất nhiều vào quyết định của Boeing có đưa chiếc Blended Wing vào danh sách con cưng của mình không. Rõ ràng Blended Wing là một thử thách của Airbus - nhưng trứơc hết nó phải qua bài kiểm tra của các nhà lãnh đạo Boeing và khách hàng đã.

Mạnh Hải

Hình kèm theo:
Caption: 3%-Scale BWB-LSV Langley 14x22 Wind Tunnel Model.

 

[Nguyễn Xuân Sơn (NguyenXuanSon)]

gui Bang

Bằng có thể dịch các bài trong air va cosmos ra, sacn anh nua, hay ra phết .
ANh khong nghĩ là Airbus giữ thế thượng phong được lâu đâu, mà sẽ chỉ ở mức hơi ưu thế hiện nay là cùng, lý do là thể chế quản lý của châu âu không cho phép airbus có thể dồn sức tận dụng cơ hội hiện tại để bứt phá công nghệ với boeing (sự ủng hộ của EU là rất lớn cả về chính trị và tiền trợ cấp nhưng e rằng không đọ với Mỹ và EU cũng chậm hơn). Ưu thế của Airbus là giá khai thác rẻ , nhưng sau khi thấy điểm yếu này Boeing đã khác phục với sự ra đời của 777. Hơn nữa về công nghệ, có đến hơn 50 linh kiện của airbus là của Mỹ.... Anh cũng hy vọng canh bạc Airbus 380 giúp châu âu giữ thị phần có lợi trong vòng 10 hay 15 năm nữa, sau đó chắc Mỹ sẽ lấy lại thôi, nếu Boing khong lo được thì chính phủ Mỹ lo, vì ngành này là ngành sống còn với sức mạnh của Mỹ mà (chẳng hạn cái BWB sẽ ăn tiền nghiên cứu phát triển của bộ quốc phòng Mỹ). Tuy nhien như đã nói BWB sẽ càn hơn 10 năm nữa để nghiên cứu phát triển, khó khăn về công nghệ, thói quen hành khách, biên độ dao động đối với khách ngồi ở rìa BWB là lớn...sẽ hạn chế việc ứng dụng vào hàng không . Châu âu cũng có dự án BWB từ lâu rồi, cần thiết thì kéo Nga vào cùng, cho nên cũng chưa chắc là BWB của boeing đã là của độc chống lại Airbus đâu.
Tóm lại Airbus thành công áp đảo Boeing sẽ có nghĩa là quá trình unification của chấu âu thành công ,và cái ngày Airbus vượt trội Boeing là cái ngày châu âu trở thành một thực thể độc lập về kinh tế chính trị quân sự với Mỹ.
anh Sơn

 

[Tống Minh Tuấn (TuanCominglate)]

Ở đây có ai chơi mô hình máy bay không? Hay đại loại là có ai đã từng tự làm một cái máy bay mà nó bay được chưa? Thời ngày xưa thầy Đệ (dạy thực hành lý) hồi ở trường cũng lãnh đạo một nhóm làm máy bay mô hình, mình cũng có tham gia và có thu được một số kinh nghiệm làm máy bay rất khoái nhá. Chẳng biết bây giờ bố Đệ còn hứng thú với mấy trò đấy không. Nhóm sau này chuyển vào quân chủng không quân, ở đó có nhiều điều kiện làm máy bay hơn. Hehe khoái nhất là quả làm tàu lượn tặng các em, các em gái cũng thích máy bay lăn lóc.
Ai quan tâm vào đây bàn luận chơi

 

[Trần Bằng (Tran_Bang)]

anh Tuấn: Làm mô hình sướng lắm, lúc nó bay thì cảm giác còn sướng hơn lúc đi tặng ấy chứ. Nhưng nói chung làm mô hình cần nhiều thời gian, tỉ mẩn ra phết. Ngày xưa em đi xem làm mô hình máy bay, thời ấy không có động cơ, phải thả từ trên cao xuống chả bù cho bây giờ, lắp động cơ bay ầm ầm.

Quay trở lại chủ đề chính một chút:
Về kĩ thuật, A380 có thể đã gần đạt đến giới hạn thiết kế của kiểu máy bay thông thường. Đến thời điểm hiện tại, máy bay dân dụng coi như có khả năng vận chuyển tối đa ở mức 900 hành khách. Những dự án mới trong tương lai có lẽ chỉ là hoàn thiện, cải tiến các loại máy bay hiện có (việc này không đơn giản và thực ra đều có trong kế hoạch cả rồi. Khi người ta đưa ra loại máy bay mới, bao giờ cũng thiết kế một kiểu cơ bản, rồi sau đấy làm những kiểu phát triển của mẫu này.
Loại máy bay BWB có lẽ thích hợp cho loại cực lớn, với khoảng 1000 hành khách (điều này thì cả Airbus và Boeing đều đã tiến hành nghiên cứu). Tuy nhiên có phát triển hay không thì phải do nhu cầu thị trường. Còn việc thói quen của hành khách thích ngồi ở cửa sổ thì không thành vấn đề lắm, chỉ cần trang bị tiện nghi thật tốt là ổn (thực tế là ở các máy bay lớn hiện tại, ví dụ 747-400 hoặc A340-600 thi chỉ khoảng 16% số hành khách được ngồi cạnh cửa sổ bé bằng hai bàn tay!)
Loại BWB đúng là gặp phải vấn đề rất lớn là an toàn và điều khiển vì không có đuôi lái. Bọn Đức thời Hitle đã chế tạo loại này rồi nhưng thất bại, không điều khiển nổi. Mỉ sử dụng mô hình này thành công cho máy bay ném bom B2 nhưng quá đắt (khoảng 1 tỉ $ một chiếc). Đối với lĩnh vực thương mại, như thế là không hiệu quả. Người ta không thể bỏ tiền làm một cái máy bay chỉ để được khen là kĩ thuật tốt.
Đối với Airbus, sau A380 có thể dự án về máy bay sử dụng hydro va oxy lỏng (hiện đang được nghiên cứu) sẽ là hướng phát triển mới.
Anh Sơn có nói về chính sách thì đúng là bây giờ mấy ông nghị sĩ Mĩ đang vận động để có chính sách mới đảm bảo vị trí số 1 trong tương lai. Nhưng nói như ông trưởng dự án A380 nói ở X, " thị trường như cái bánh gatô với hai thằng tranh nhau ăn. Khi một thằng cắn được một miếng thì thằng kia cũng cố cắn được miếng to hơn một chút". Đến đây có khi dính đến vấn đề kinh tế mất rồi, có ai nói thêm được một chút về duopoly không?(tiếng Việt minh dịch duopoly là gì nhỉ?). Cái này cũng hay ra phết.
Nhân tiện hỏi Ams mình có ai làm về hàng không không nhi?

To Hải: Có thể gửi cho tớ qua [email protected] bài "The battle over a radical new plane" được không? Cảm ơn nhiều nhé.

 

[Phạm Quang Linh (pqlinh)]

off topic một tẹo ạ.
Cái ảnh bác tuấn post là mô hình máy bay bác làm đấy ạ ?
Nếu có thể bác post một thread về làm mô hình máy bay được không ạ Thanks bác nhiều

 

[Tống Minh Tuấn (TuanCominglate)]

Ok Linh, chú lại gãi ngứa anh rồi. Ngày mai anh sẽ post
Mà chú cưới vợ rồi đấy à